Banović: SPC ima ključnu ulogu u zatiranju antifašističkog nasljeđa u Crnoj Gori

Antifašističko nasljeđe u Crnoj Gori nalazi se pod snažnim udarom istorijskog revizionizma, upozorava analitičar Digitalnog forenzičkog centra Marko Banović u intervjuu za Pobjedu. On ističe da je u toj kampanji Srpska pravoslavna crkva (SPC) jedan od ključnih aktera, a da rehabilitacijom četničkog pokreta kreira ideološku vezu između srpskog nacionalizma i ruskog imperijalnog diskursa.

- SPC zatire autentični antifašizam i istovremeno relativizuje zločine kolaboracionističkih pokreta, promovišući narative koji se uklapaju u interese Beograda i Moskve - kazao je Banović.

Cilj: zamjena vrijednosnog sistema

Banović upozorava da je u Crnoj Gori u toku projekat redefinisanja identiteta države, koji se temelji na narativima crkve, nacije i borbi protiv komunizma. Kako navodi, riječ je o „široj strategiji promjene vrijednosnog sistema crnogorskog društva“.

- Takvo usklađivanje s narativima iz Srbije jača prosrpske organizacije u Crnoj Gori, povećava uticaj Srbije, a istovremeno dovodi do društvene polarizacije i destabilizacije - objašnjava on.

Ističe da Srbija ima primarnu ulogu u plasiranju ovih narativa, dok Rusija koristi isti model za ostvarivanje svojih interesa.

Revizionizam kao oružje

Banović naglašava da je rehabilitacija četničkog pokreta i negiranje uloge partizana jedan od ključnih stubova revizionističkog narativa koji se širi regionom.

- Danas svjedočimo pokušaju da se četnici predstave kao žrtve, a partizani kao zločinci. To je opasna manipulacija zasnovana na emocijama i lažnim sjećanjima - kaže on.

Kao primjer navodi skup u Sloveniji u junu 2025. godine, na kojem su učestvovali prosrpski političari iz Crne Gore, SPC, kao i ultradesničarske organizacije.

Sinergija Srbije i Rusije

Poseban akcenat Banović stavlja na povezanost SPC i ruske propagande.

- Kremlj agresiju na Ukrajinu uklapa u narativ o borbi protiv fašizma i nacizma, a SPC rehabilitacijom četnika gradi most između srpskog nacionalizma i ruskog imperijalizma. Time se stvara kulturno-politički front koji koristi antifašističku retoriku za opravdavanje agresivnih politika - navodi on.

Napad na obrazovanje i mlade

Banović upozorava da su mladi posebno izloženi ovim narativima, koji se plasiraju kroz obrazovanje, vjerske institucije, društvene mreže i medije.

- Ako se ovakvi narativi nastave, postoji realna opasnost da mladi budu formirani na osnovu propagande, a ne istorijskih činjenica. Pritisak za uvođenje vjeronauke u škole nije slučajan - kaže Banović.

Devalvacija vrijednosti

Govoreći o stanju u društvu, on ističe da je antifašizam kao civilizacijska vrijednost marginalizovan, a da se sada sistematski pokušava uniziti.

- Dodjeljivanje Trinaestojulske nagrade onima koji otvoreno negiraju crnogorski identitet i antifašističke vrijednosti jasno pokazuje u kojem pravcu ide taj proces - kaže Banović.

Očekivane dezinformacije

Na pitanje kakvi narativi bi mogli dominirati u narednom periodu, Banović odgovara:

- Očekujem nastavak rehabilitacije četnika, relativizaciju zločina, negiranje genocida u Srebrenici, te tvrdnje da Crna Gora nije država već tvorevina komunizma. Sve to vodi ka stvaranju narativa da crnogorski identitet ne postoji - zaključuje Banović.