CGO: Žrtve autoritarnih režima ne smiju biti zaboravljene

Odsustvo zvaničnog obilježavanja Dana sjećanja na žrtve svih totalitarnih i autoritarnih režima u Crnoj Gori ukazuje na potrebu snažnijeg institucionalnog angažmana u priznavanju i sjećanju na žrtve tih režima.

Iz Centra za građansko obrazovanje (CGO) istakli su da, iako je Skupština Crne Gore usvojila Rezoluciju Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope kojom se osuđuju komunistički zločini, država i dalje nema redovne aktivnosti povodom 23. avgusta - Evropskog dana sjećanja na žrtve svih totalitarnih i autoritarnih režima.

- To odsustvo zvaničnog obilježavanja ukazuje na potrebu snažnijeg institucionalnog angažmana u priznavanju i sjećanju na žrtve totalitarnih i autoritarnih režima - navodi se u saopštenju CGO.

Iz te nevladine organizacije (NVO) su podsjetili na značaj trajnog i odgovornog odnosa prema prošlosti, kao temeljnog uslova za izgradnju demokratskog, pravednog i otvorenog društva u Crnoj Gori.

Kako se navodi u saopštenju, prema podacima Virtuelnog vodiča za istoriju logora Goli otok, koji su izradili njemačka fondacija Friedrih Ebert (FES) i NVO Centar za suočavanje s prošlošću - Documenta iz Zagreba, kroz logor Goli otok, kojim je rukovodila UDBA, prošlo je oko 13 hiljada osoba, od čega je 287 umrlo na razne načine.

- Od 1949. do 1956. godine, postojalo je nekoliko manjih logora na Golom otoku – tri za muškarce i jedan za žene - navodi se u saopštenju.

Podsjeća se da su, pored Golog otoka, postojala dva logora na otoku Grguru, jedan za žene i jedan za oficire JNA, zatim zatvori u Bileći, Požarevcu, Staroj Gradšci, zatvor na ostrvu Ugljan, kao i logor Ramski rit blizu granice s Rumunijom.

Iz CGO su istakli da je Goli otok jedini funkcionisao kao mjesto internacije ibeovaca tokom trajanja tog sukoba.

- Ukupno je u tadašnjoj Jugoslaviji, pod optužbom za podršku Staljinu, zatvoreno 15 737 osoba, među kojima je, prema nekim procjenama, bilo i preko 3,5 hiljade iz Crne Gore - precizirano je u saopštenju.

Kako se navodi, oni su bili izloženi brutalnom psihičkom i fizičkom nasilju, gladi, bolestima i nehumanim uslovima, a mnogi su završili u logoru bez ikakvog sudskog procesa, samo na osnovu sumnje.

Rezolucijom Evropskog parlamenta 23. avgust je proglašen danom sjećanja na žrtve svih totalitarnih i autoritarnih režima, čime EU potvrđuje posvećenost učenju iz prošlosti kako bi se spriječilo ponavljanje zločina.

Iz CGO su ukazali da je taj dan opomena na tragično poglavlje političkih zatvorenika Golog otoka, koje je ostavilo dubok trag i u istoriji Crne Gore.

- To je opomena i da zajedno osiguramo da se zločini ne zaborave. Sjećanje na njih obavezuje na očuvanje demokratije, ljudskih prava i vladavine zakona kao temelja slobodnog društva - navodi se u saopštenju CGO.

Oni su istakli da je podjednako važno naglasiti i da se svim žrtvama ne smije manipulisati kroz trend ideološke revizije istorije, već da se sjećanje mora zasnivati na činjenicama.

- Crna Gora, za razliku od drugih zemalja regiona, još nije pravno uredila pitanje obeštećenja političkih zatvorenika i njihovih porodica - navodi se u saopštenju.

Dodaje se da bi se time spriječila dodatna viktimizacija žrtava, ali i stigmatizacija njihovih porodica, a odsustvo institucionalne odgovornosti otežava procese suočavanja sa prošlošću.

- Ovaj datum je i podsjetnik da u našem regionu i dalje postoje autoritarni režimi koji svojim djelovanjem pokazuju koliko je krhka demokratija i koliko lako njeni temelji mogu biti ugroženi - navodi se u saopštenju.