CGO: Žrtve i dalje bez pravde, priznanja i dostojanstva

Povodom obilježavanja 30 godina od vojno-policijske operacije „Oluja“, Centar za građansko obrazovanje (CGO) izražava duboku zabrinutost zbog izostanka pravde za žrtve i nepostojanja institucionalnog priznanja njihove patnje, ni tri decenije nakon zločina.

Četvorodnevna operacija koja je počela 4. avgusta 1995. godine označila je kraj postojanja Republike Srpske Krajine, ali i egzodus oko 200.000 civila srpske nacionalnosti. Uslijedili su sistematski zločini – ubistva onih koji su ostali, pljačka i uništavanje njihove imovine.

Prema podacima organizacije Documenta – Centar za suočavanje s prošlošću iz Zagreba, identifikovane su 2.353 žrtve rata, većinom srpske nacionalnosti (1.747), među kojima je bilo 1.170 civila, pretežno starosne dobi između 36 i 64 godine. Najveći broj stradanja odnosi se na ubistva (1.073), potom nestanke i likvidacije tokom borbi.

Suđenje pred Haškim tribunalom protiv hrvatskih generala Ante Gotovine, Mladena Markača i Ivana Čermaka, završeno je njihovim oslobađanjem. Iako su zločini nad srpskim civilima tokom i nakon „Oluje“ nepobitno utvrđeni, nije dokazana individualna odgovornost optuženih, a operacija je u presudama označena kao „udruženi zločinački poduhvat“.

CGO podsjeća da žrtve i dalje ostaju taoci političkih manipulacija između Hrvatske i Srbije. Hrvatska 4. avgust obilježava kao dan pobjede, ignorišući zločine, dok Srbija koristi taj datum za političku komemoraciju, bez stvarne institucionalne podrške preživjelima.

Uprkos brojnosti žrtava, nijedna osoba stradala tokom „Oluje“ nema status civilne žrtve rata u Srbiji, jer zakon isključuje one koji su stradali van teritorije Srbije. Dodatno, veliki broj izbjeglica prisilno je mobilisan i upućivan na ratišta u Bosni i Hercegovini, što je dovelo do novih tragedija.

CGO naglašava da neuspješni krivični procesi, bez osuđujućih presuda i bez institucionalnog priznanja žrtava, urušavaju povjerenje u pravosudne sisteme i produbljuju međunacionalne i društvene podjele.

- Potrebno je jasno adresirati pitanja komandne odgovornosti, reparacija, sudbine nestalih i izgradnje memorijalne kulture koja ne produbljuje sukobe, već omogućava prostor za empatiju i istinsko sjećanje - poručuje Damir Suljević, koordinator programa za ljudska prava u CGO-u.

Iz Centra pozivaju nadležne institucije, političke aktere i međunarodne organizacije da konačno preduzmu konkretne korake u ostvarivanju prava žrtava, kako bi se otvorio put ka pomirenju i pravednijem društvu za sve.