Janjušević: Stacionarni radarski sistemi za bezbjedniji saobraćaj

Broj poginulih na crnogorskim drumovima iz godine u godinu opet je zabrinjavajuće visok – lani je stradalo 75 ljudi, godinu ranije 78, a 2022. život su u saobraćajnim nesrećama izgubile 73 osobe. 

Čitavu deceniju, od 2011. do 2021, s izuzetkom 2013. kada je registrovano 74. poginulih u saobraćajnim udesima, među kojima i 18 putnika rumunskog autobusa koji je sletio s ceste u kanjonu Morače, broj stradalih bio je znatno samanjen.

Neophodne mjere

Tako je 2011. bilo 58 žrtava u saobraćajnim nesrećama, 2012. je stradalo 46 osoba na crnogorskim drumovima, kako smo napisali 2013. broj poginulih je bio 74, a 2014. je bilo 65 stradalih, 2015. život je izgubila 51. osoba, dok je 2016. poginulo njih 65. Naredne 2017. u saobraćajnim udesima stradale su 63 osobe, 2018. je poginulo 48, sljedeće 2019. život je na crnogorskim drumovima izgubilo 49 ljudi, a 2020. njih 48, dok je 2021. stradalo 55 osoba.

Prije 2011. godine broj stradalih na putevima u Crnoj Gori bio je užasavajući – 2007. stradale su čak 122 osobe, 2008. broj poginulih je bio 112, a 2009. život je izgubilo 100 ljudi, dok je 2010. u saobraćajnim nesrećama poginulo 95 osoba.

Bivši pomoćnik direktora Uprave policije za sektor opšte nadležnosti, u čijim ingerencijama je bila i bezbjednost drumskog saobraćaja, Nikola Janjušević upozorava da je rast broja poginulih alarm da se hitno reaguje.

- Podaci u protekle tri godine su vrlo zabrinjavajući i nezadovoljavajući. To je veliki broj stradalih za Crnu Goru. Prosjek starosti od oko 35 godina smrtno stardalih lica je dodatno zabrinjavajući podatak – ističe on u razgovoru za Portal ETV.

Načelnik Odsjeka za bezbjednost drumskog saobraćaja u Upravi policije Ilija Janjušević saopštio je prije dva dana da su „posebno ugrožena kategorija vozači mlade životne dobi, starosti do 35 godina, koji smrtno stradaju“.

Sagovornik Portala ETV objašnjava da su osnovni parametri za utvrđivanje stanaja u bezbjednosti drumskog saobraćaja broj smrtno stradalih kao ključni, a zatim broj saobraćajnih nezgoda, kao i broj povrijeđenih. 

Kada je 2010. godine preuzeo funkciju pomoćnika direktora Uprave policije statistika poginulih u saobraćajnim nesrećama bila je, kako kaže, alarmatna i znali su da moraju preduzeti radikalne mjere – kako preventivne, tako i represivne.

- Donešena je Nacionalna strategija za poboljašnje bezbjednosti saobraćaja od 2010. do 2019. i u njoj je bila i preporuka Evrospke komisije da se pokuša smanjiti broj smrtno stradalih lica do 2019. na 10 na 100.000 stanovnika. Preduzeli smo u tom periodu niz veoma efikasnih mjera i aktivnosti i preventivnih i represivnih. Već sljedeće godine, 2011, Crna Gora je ostvarila preporuku EK, kada je na putevima broj stradalih bio 58 lica, a 2012. je registrovan najniži broj smrtno stradalih lica od kada se vodi statistika u Upravi policije - 46 – kaže Janjušević.

I 2018, 2019. i 2020. broj stradalih u saobraćajnom nesrećama bio je ispod 50. Zašto je od 2021. statistika žrtava saobraćajnih udesa opet zastrašujuća, prema ocjeni Janjuševića, odgovornost ne može da se prebaci samo na Upravu policije.

- Sistem saobraćaja je kompleksan i u njemu participra niz državnih organa - počev od Uprave policije, ministarstava saobraćaja, prosvjete, zdravlja, ali i drugih resora. Nekada je postojalo koordnaciono tijelo za praćenje stanja bezbjednosti saobraćaja i njime je predsjedavao ministar unutrašnjih poslova, a članovi su bili ministri zdavlja, prosvjete, saobraćaja, kao i direktor Uprave policije. Ovo tijelo je periodično analizirao stanje bezbjednosti saobraćaja, donosilo zaključke i predlagalo mjere kako bi se smanjio broj saobraćajnih nezgoda i samim tim poboljšalo stanje u ovoj oblasti. Nije mi poznato da li sada postoji ovo tijelo – ističe Janjušević.

Kamere na drumovima

Kategoričan je da bezbjednost drumskog saobraćaja mora da bude jedan od ključnih prioriteta u radu Uprave policije. 

- Saobraćajnoj policiji treba omogućiti optimalne uslove za rad. Neophodno je i na nivou Uprave policije i na nivou države analizirati postojeće stanje, pripremiti plan i program mjera i aktivnosti koje treba preduzimati – objašnjava naš sagovornik.

Smatra da bi bilo veoma važno implementirati sistem stacionarnih radarskih sistema.

- Sva iskustva iz zemalja regiona, ali i Evropske unije pokazuju da je ugradnjom stacionarnih radarskih sistema značajno opao broj saobraćajnih nezgoda i samim tim i broj smrtno stradalih lica – kaže on.

Podsjeća da je 2019. napravljen plan da se na više od 70 lokacija u Crnoj Gori postave ti sistemi.

- To su kamere koje snimaju saobraćaj, samim tim bilježe i prekršaje. Kada kamera registruje počinioca saobraćajnog prekršaja, na osnovu registarskog broja vozila vozaču kazna dolazi na kućnu adresu. Ako prekršaj počini strani državljanin on ne može izaći iz Crne Gore dok ne plati tu kaznu, jer bi ti sistemi bili uvezani sa graničnim prijelazima – objašnjava Janjušević.

Realizacijom ovog projekta, kako kaže, bitno bi bila smanjena i potreba za fizičkom kontrolom brzine kretanja, samim tim i prisustvo policijskih službenika na terenu.

- Osim kontrole saobraćaja i drugi sektori Uprave policije bi mogli imati korisne podatke od stacionarnih radarskih sistema, poput sektora koji sprovode aktivnosti za rasvjetljavanje nekih krivičnih djela – ističe Janjušević.

Ljudski faktor je, kaže on, najčešći u saobraćajnim udesima sa najtežim posljedicama - neprilagođena brzina, upravljanje vozilom pod dejstvom alkohola i psihoaktivnih supstanci, upotreba mobilnih telefona tokom vožnje, nekorišćenje sigurnosnih pojaseva i nepropisno preticanje.

Povećanje broja stradalih na crnogorskim drumovima, kako kaže Janjušević, uzrokovano je i nedostatkom policijskog kadra.

- Na najfrekventnijim magistralnim i regionalnim putevima nemamo dovoljno prisustvo saobraćajne policije što rezultira činjenjem najtežih saobraćajnih prekršaja. Policija mora naći mogućnosti iz unutrašnjih rezervi i prijemom novih službenika da popuni ta sistematizovana radna mejsta kako bi imali što veće prisustvo saobraćajne policije na terenu – ističe Janjušević.

Ponavlja da, ipak, nije sve na policiji i njenim represivnim mjerama.

- Mora se preduzeti niz preventivnih mjera za koje je veoma bitno da se uključe i mediji, i nevladine organizacije, ali i porodice. Da se utiče na svijest učesnika u saobraćaju – zaključuje Janjušević.