Međunarodne novinarske organizacije pozivaju von der Leyen da na Zapadnom Balkanu pokrene pitanje slobode medija

Međunarodna koalicija za slobodu medija, slobodu izražavanja i novinarske organizacije pozvali su predsjednicu Evropske komisije Ursulu fond der Lajen da tokom svoje posjete Zapadnom Balkanu ove nedjelje posveti pažnju krizi slobode medija u regionu, saopštio je u ponedjeljak Međunarodni institut za štampu (IPI).

IPI je naveo da su međunarodne organizacije od oktobra prošle godine su zabilježile "izuzetne pritiske na slobodu medija širom regiona", navodeći da "naglo gašenje Al Džazire Balkans, intenziviranje političkog pritiska na kanale N1 i Nova TV i pokretanje televizijskog kanala od strane kremljovskog propagandnog medija RT Balkan, predstavljaju egzistencijalne prijetnje nezavisnom i pouzdanom novinarstvu širom regiona".

- U kontekstu brzog pogoršanja krize slobode medija u regionu, a najistaknutije u Srbiji, koalicija međunarodnih organizacija za slobodu medija, novinarske organizacije i slobodu izražavanja poziva predsjednicu Evropske komisije Ursulu fon der Lajen da tokom svoje posjete Zapadnom Balkanu ove nedjelje pokrene pitanje prijetnji zaštiti novinara i medijskom pluralizmu sa nadležnim vlastima- navodi IPI koji je poziv uputio s još devet organizacija.

Međunarodne organizacije za slobodu medija i izražavanja kao probleme "sumorne sliku medijskog pejzaža u kojem nezavisne i male redakcije možda neće moći da opstanu" navode i rekriminalizacija klevete i usvajanje zakona o stranim agentima u Republici Srpskoj u Bosni i Hercegovini, kao i smanjenje finansiranja nezavisnih medija.

Predsjednica Evropske komisije počela je u ponedjeljak zapadnobalkansku turneju u Tirani, odakle će otputovati u Crnu Goru. Potom fon der Lajen odlazi u Bosnu i Hercegovinu, a u srijedu stiže najpre u Srbiju i zatim ide na Kosovo i u Sjevernu Makedoniju.

IPI navodi da "pritisci na javne emitere, privatne medije i medijske vlasti u Albaniji i na Kosovu, zajedno sa pokušajima političara da ograniče pristup medija njima, naglašavaju ozbiljne opasnosti koje predstavljaju pravo novinara na informisanje i pravo građana na informacije".

Mapiranje slobode medija registrovalo je 381 upozorenje koje pogađa 617 novinara i medijskih radnika u šest zemalja Zapadnog Balkana, sa 222 slučaja registrovana samo u Srbiji, navodi IPI i dodaje da "trenutni nivo nasilja nad novinarima u Srbiji jedinstven je u bilo kojoj državi članici EU ili zemlji kandidatu".

Reporteri bez granica (RSF) dokumentovali su za manje od dva ljetnja mjeseca 34 fizička napada na medijske profesionalce koje su počinili politički aktivisti i agenti organa reda.

U Srbiji, godišnji broj fizičkog nasilja u 2025. godini iznosi 82 slučaja, pokazuju podaci RSF-a – što je, kako navodi IPI, nezapamćen nivo sudeći po evidenciji Nezavisnog udruženja novinara (NUNS) koja se vodi od 2008. godine.

Pored toga Komitet za zaštitu novinara (CPJ) je dokumentovao da, kako je Vlada Srbije pooštrila svoj stav prema protestima, srpski novinari sve češće prijavljuju da su namjerno meta policije, posebno kada izvještavaju o policijskom nasilju.

- Slučajevi koje je u Srbiji dokumentovao Media Freedom Rapid Response potvrđuju ozbiljnost krize, dokumentujući fizičke, verbalne i druge napade na 315 novinara, medijskih kuća i novinarskih udruženja od 1. novembra 2024. Ovi napadi su podstaknuti čestim neosnovanim optužbama protiv štampe, između ostalih, i samog predsjednika Srbije Aleksandra Vučića- navodi IPI.

Ta organizacija dodaje je u septembru 2025. godine, Fondacija Slavka Ćuruvije registrovala 141 slučaj verbalnih napada na novinare i medije od strane visokih državnih zvaničnika i članova parlamentarne većine.

- Od početka antikorupcijskih protesta, naše organizacije su više puta pokretale ova pitanja i tražile od Evropske komisije da pošalje jasan signal Beogradu o posljedicama koje bi napadi na štampu, podrška ruskoj propagandi i sistemski neuspjeh u zaštiti novinara mogli imati na proces proširenja Evropske unije i isplatu sredstava EU- navodi IPI.