NVO 35mm: Napredak Crne Gore blokiraju politička kontrola, institucionalna slabost i nedosljedna primjena zakona

Nevladina organizacija 35mm saopštila je, povodom Izvještaja Evropske komisije o Crnoj Gori, da stvarni napredak zemlje blokiraju nedosljedna primjena zakona, institucionalna slabost i politička kontrola.

- Izvještaj Evropske komisije potvrđuje da Crna Gora formalno ima pluralističko medijsko okruženje i pravne garancije za slobodu izražavanja. Ipak, nepotpuna imenovanja ključnih regulatornih tijela, uključujući Savjet AMU i rukovodstvo RTCG, usporavaju primjenu zakona i narušavaju regulatornu nezavisnost - navodi se u saopštenju.

Iz NVO 35mm podsjećaju i na incident iz avgusta u Beranama, kada su novinari fizički i verbalno napadnuti tokom obavljanja profesionalnih zadataka, što, kako ističu, pokazuje da deklarativna „nulta tolerancija“ prema napadima na novinare ostaje mrtvo slovo na papiru.

- Zaključak je jasan: zakonski okvir postoji, ali bez depolitizovanih regulatora, efikasnog pravosudnog odgovora i funkcionalne zaštite uredničke nezavisnosti, pluralizam ostaje deklarativan i ugrožava kredibilitet pregovaračkog procesa - navode iz organizacije.

Komisija, dodaju, konstatuje da je pravni okvir uglavnom uspostavljen, ali da sprovođenje zakona ostaje neujednačeno i nedovoljno, naročito u pogledu pristupa pravdi i zaštite ranjivih grupa.

- Romi i Egipćani i dalje žive u segregisanim naseljima, a nedostatak lične dokumentacije onemogućava im ostvarivanje drugih prava. Prijave diskriminacije su rijetke i teško dostupne, dok su prava osoba sa invaliditetom i LGBTIQ zajednice formalno zaštićena, ali diskriminacija, stigmatizacija i nasilje i dalje postoje. Njihovo učešće u javnom i političkom životu ostaje minimalno - ističe se.

Kako dodaju, rodna ravnopravnost i zaštita žena i djece od nasilja jesu zakonski regulisane, ali policijska i pravosudna reakcija i dalje su slabe, a kapacitet podrške žrtvama ograničen.

- Izvještaj potvrđuje da formalni zakoni bez funkcionalne implementacije ne mijenjaju stvarni položaj građana. Zaštita ljudskih prava ranjivih i marginalizovanih grupa ostaje presudan indikator ozbiljnosti institucija - navodi se u saopštenju.

NVO 35mm pozdravlja početak rada na usklađivanju sa Evropskim aktom o slobodi medija (EMFA), Aktom o digitalnim uslugama (DSA) i regulativom o vještačkoj inteligenciji, koji postavljaju visoke standarde u zaštiti uredničke nezavisnosti i digitalnih prava.

Ipak, naglašavaju da digitalna transformacija u praksi pokazuje ozbiljne nedostatke – elektronske usluge su često samo preslikane birokratske procedure, korišćenje e-lične karte je otežano, a nedostatak međuinstitucionalne koordinacije dodatno usporava procese.

- Usklađivanje sa NIS2 direktivom o sajber bezbjednosti predstavlja pozitivan korak, ali ključne strukture, uključujući Agenciju, još nijesu funkcionalne, dok jaz u zaštiti podataka ostaje značajan - poručuju iz organizacije.

Dodatni problem, dodaju, predstavlja to što se zakoni usvojeni prošle godine ponovo otvaraju za izmjene, iako još nijesu dali konkretne rezultate.

- Crna Gora ima formalni pravni okvir za slobodu medija, ljudska prava i digitalnu transformaciju, ali stvarni napredak blokiraju nedosljedna primjena, institucionalna slabost i politička kontrola. Bez depolitizovanih regulatora, funkcionalne zaštite uredničke nezavisnosti i efikasnog odgovora na diskriminaciju i napade na novinare, napredak ostaje deklarativan - zaključuje se u saopštenju NVO 35mm.