Pomen četničkom vođi u crnogorskom dnevniku: Da li je prekršen zakon?

Na današnji dan navršava se 79 godina od pogubljenja Dragoljuba Draže Mihailovića, komandanta četničkog pokreta u Drugom svjetskom ratu, koji je 1946. osuđen na smrt zbog saradnje s okupatorom i ratnih zločina. Tim povodom, u rubrici „Čitulje i pomeni“ dnevnog lista „Dan“, objavljena su dva oglasa u kojima je Mihailović predstavljen kao „див – јунак са Балкана“, „први герилац у поробљеној Европи“ i „велики човјек, војник и патриота“.

Odlukom Vrhovnog suda Federativne Narodne Republike Jugoslavije – Vojnog vijeća od 15. jula 1946. godine, u dijelu koji se odnosi na Dragoljuba Mihailovića, on je osuđen na smrtnu kaznu za krivična dela izdaje i ratnog zločina iz člana 3 tačka 3, 4 i 6 tadašnjeg Zakona o krivičnim djelima protiv naroda i države.

Ovi pomeni, potpisani od strane „потомака Равногорског покрета“ iz Boke Kotorske i članova „уједињеног Равногорског покрета свих српских земаља“, glorifikuju ideologiju i djelovanje četničkog pokreta, bez ikakvog pomena istorijskih činjenica koje uključuju učešće pripadnika tog pokreta u zločinima nad civilima tokom rata — naročito u Crnoj Gori, Sandžaku i istočnoj Bosni.

Pravna osnova: član 370 Krivičnog zakonika

Pravni stručnjaci koje je kontaktirao Portal ETV navode da ovakvi oglasi, iako objavljeni u formi pomena, mogu predstavljati osnov za pokretanje krivične odgovornosti prema članu 370 Krivičnog zakonika Crne Gore koji se odnosi na:  Izazivanje rasne, vjerske i nacionalne mržnje.

U tom članu Krivičnog zakonika navodi se da će onaj „ko javno podstiče na nasilje ili mržnju prema grupi ili članu grupe koja je određena na osnovu rase, boje kože, religije, porijekla, državne ili nacionalne pripadnosti“ biti kažnjen zatvorom od šest mjeseci do pet godina.

Potom se precizira da će ovom kaznom biti kažnjen i onaj ko javno odobrava, negira postojanje ili značajno umanjuje težinu krivičnih djela genocida, zločina protiv čovječnosti i ratnih zločina učinjenih protiv grupe ili člana grupe koja je određena na osnovu rase, boje kože, religije, porijekla, državne ili nacionalne pripadnosti, na način koji može dovesti do nasilja ili izazvati mržnju prema grupi lica ili članu takve grupe, ukoliko su ta krivična djela utvrđena pravosnažnom presudom suda u Crnoj Gori ili međunarodnog krivičnog suda.

U kontekstu objavljenih pomena, pitanje koje se postavlja je da li javna afirmacija i veličanje ideologije koja je direktno povezana sa istorijskim zločinima protiv pripadnika drugih vjerskih, političkih i etničkih zajednica može da bude tumačena kao javno podsticanje na mržnju. ili revizionizam koji vrijeđa žrtve i njihove potomke.

Iz Tužilaštva za sada nema reakcija, ali pravni stručnjaci smatraju da bi se ovakav oglas mogao ispitati po osnovu „javno iskazanog govora kojim se veličaju zločini“, ali i podstiče mržnja, makar u simboličkom i kulturnom smislu.

Ako bi se ustanovilo da su pomenuti sadržaji objavljeni sa namjerom izazivanja uznemirenja i veličanja ideologije koja poziva na etničku netrpeljivost „krivična odgovornost po članu 370 Zakonika ne bi bila isključena“, tvrde naši sagovornici.

Suština je u dome da je Draža Mihailović bio vođa četničkog pokreta čije su jedinice pod njegovom komandom u brojnim djelovima Crne Gore i Bosne i Hercegovine sprovele masakre nad civilima, naročito tokom 1942. i 1943. godine, te da je njegova odgovornost utvrđena u poslijeratnom suđenju, a i pored nastojanja da se njegovo ime rehabilituje, presuda nikada nije pravosnažno ukinuta u Crnoj Gori.

Uprkos tome, objavljivanje ovakvih oglasa u crnogorskim medijima predstavlja nastavak šire kampanje rehabilitacije četničkog pokreta, koja posljednjih godina dobija institucionalnu i "liturgijsku" podršku iz političkih i crkvenih krugova.