Solar Gradnji novi stari minus

Već pune tri godine vode se žučne rasprave o radu EPCG Solar Gradnje d.o.o. Nikšić (Solargradnja) kćerke kompanije Elektroprivrede Crne Gore AD Nikšić (Elektroprivreda).

Kompanija Solargradnja je registrovana sa pretežnom djelatnošću 4321- postavljanje električnih instalacija, usko specijalizovana za projektovanje, ugradnju i održavanje fotonaponskih sistema.

Krajem oktobra ove godine se navršilo četrdeset mjeseci od početka realizacije projekata izgradnje solarnih elektrana na krovovima objekata domaćinstava i fizičkih i pravnih lica u Crnoj Gori što je bio povod za brojne analize poslovanja ove firme.

U ime i za račun budućih prozjumera, uz administrativno tehničku pomoć i posredovanje EPCG, male solarne elektrane instalira Solargradnja u okviru projekta Solari 3000+/500+ ukupne snage 30 megavata i projekta Solari 5000+ ukupne snage 70 megavata.

Vrijednost ukupne investicije je oko 100 miliona Eura.

Projekte podržava subvencijama u iznosu 20% predračunske vrijednosti u korist prozjumera “EKO FOND” za svaki završeni i u skladu sa propisima priključeni objekat na distributivni ili prenosni sistem.

Uz to postoji jedan broj lokacija, na kojima je započeta realizacija drugih solarnih projekata gdje je izvođač radova ova sa kompanijom EPCG Željezara Nikšić. Do kraja oktobra ove godine nijedan objekat iz ove grupacije nije završen.

Prema podacima EPCG i Ministastva energetike i rudarstva, završen je sa velikom zakašnjenjem prvi projekat 30 megavata i 50% drugog projekta ukupno oko 65 megavata.

LOŠI POSLOVNI REZULTATI

Resorna ministarstva u svim Vladama, Državna revizorska institucija, šira javnost, pojedinci analitičari, pa i oni koji to nijesu, ukazivali su na velike propuste u radu preduzeća i kašnjenja u realizaciji izgradnje solarnih elektrana prije svega zbog niske produktivnosti. Enormno zapošljavanje, sada je već jasno, imalo je za posljedicu žalosnu činjenicu da iskorišćenje radnog potencjala jedva doseže 20%.

ANALIZE IZ PRETHODNOG PERIODA

Podaci o realizaciji projekata Solari 3000+/500+ i Solari 5000+ koje je saopštio ministar energetike i rudarstva u Skupštini Crne Gore 11.11.2025. godine odgovarajući na pitanja poslanika (Tabela 1) u dovoljnoj su mjeri podudarni sa podacima koje je saopštio predsjednik Odbora direktora Elektroprivrede ujedno i predsjednik Skupštine Solargradnje u promo tekstu 26.oktobra na osnovu kojih sam uradio prethodnu analizu i sa istom upoznao javnost.

Prije svega treba da znamo da je Solargradnja od početka realizacije Solari projekata imala dovoljan broj radnika, što joj je omogućavalo da prvi projekat 30 megavata završi za četri mjeseca (period jun – oktobar 2022), a drugi od 70 megavata za devet mjeseci, (period novembar 2022.-jul 2023. godine). Naravno, uz poštovanje kriterijuma Studije izvodljivosti koje je Elektroprivreda prihvatila kao osnov za ostvarenje ekonomske isplativosti projekata ove vrste (vidi tačku 4 Studije – Benefit za EPCG i Crnu Goru iz ugla zaposlenosti str.41 i 42).

Uslijedilo je međutim veliko kašnjenje u realizaciji projekata tako da je projekat Solari 3000+/500+ 30 megavata završen u decembru 2023., nastavljen je od januara 2024. projekat Solari 5000+ a izgrađeno sa oktobrom 2025. godine 33,906 megavata ili za 40 mjeseci samo 48,4% od projektovanih 70 megavata.

U čitavom periodu Elektroprivreda i Solargradnja nijesu preduzimale bilo kakve mjere kadrovskog prilagođavanja stvarnim potrebama posla a svih 450 radnika prosječno, nastavili su da rade sa punim bruto primanjima.

Zaključio sam:

- 88 prosječno zaposlenih moglo je, uz dozvoljeno prekoračenje potrebnog vremena za 20 % (praznici i meteo uslovi) potrebnog vremena za instaliranje 1 kW solarnih elektrana na krovovima objekata, da za 40 mjeseci izgradi solarne elektrane ukupnog kapaciteta 63,906 megavata, ili

- faktor iskorišćenja kadrovskog kapaciteta u periodu od 40 mjeseci je ostvaren na nivou 88/450=19,6%,

- prema tome u ovom poslu 362 radnika prosječno nijesu imali radni angažman.

U Tabeli T-4 su prikazana bruto primanja zaposlenih u Eurima.

1. Ostvaren je u Solar gradnji nepotrebno veći trošak bruto plata i ostalih ličnih primanja zbog neiskorišćenja kadrovskog potencijala a nepreduzimanja mjera sanacije stanja:

a) 450-88 =362 (neangažovanih radnika u periodu 40 mjeseci),

b) 362 (neangažovanih radnika u periodu)*1291 Eura (mjesečna bruto primanja po radniku)*40 (mjeseci)

=18.693.680,00 EURA

2. Odstupanje od vremena izgradnje propisanog za realizaciju oba projekta pojedinačno i produženje vremena izgradnje drugog projekta, zbog kašnjenja u realizaciji prvog projekata, a nepreduzimanja potrebnih mjera za sanaciju stanja, imalo je sljedeće posljedice:

- Ukupno manju proizvodnju električne energije iz solarnih elektrana kupaca proizvođača za 270 milliona kWh i to:

- 2022. godine za 20, 2023. godine za 100, 2024. godine za 90 i 2025. godine za 60 miliona kWh.

Negativan efekat ovoga se posebno osjetio u 2024. i 2025. godini višemjesečnog remonta TE Pljevlja.

Ukupno manje proizvedena električna energija od oko 270 milion kilovatčasova mogla se prodati domaćim kupcima po cijeni od 45 Eura/ MWh u slučaju deficita u Crnoj Gori i tako pokriti trošak otkupa od kupaca proizvođača u iznosu od oko 12 miliona Eura, ili prodati po većoj cijeni u izvoznim aranžmanima.

Ovo je treća analiza po redu koja je urađena na osnovu ključnih ulaznih podataka koje su dali iz Elektroprivrede, Solagradnje i resornog ministarstva, a čiji su rezultati praktično identični. Svi drugi podaci koje sam koristio prošli su kontrolu nadležnih organa i institucija. Analiize prate proračuni uglavnom urađeni u EXCEL formatu, za čiju tačnost odgovaram lično!

Postoji nepodudarnost podataka o stepenu realizacije projekata kod EKO FONDA i uključenih energetskih kompanija i državnih organa koja se mora proučiti i eliminisati.

O tome iduće nedjelje.