Štir: Crna Gora jasno da stavi do znanja da neće biti dio srpskog sveta, Vlada ozbiljno da shvati poruke sa evropskog nivoa

U interesu Hrvatske je da Crna Gora uspije na evropskom putu, kaže u razgovoru za Antenu M hrvatski poslanik u Evropskom parlamentu Davor Ivo Štir. 

Smatra da Crna Gora u ovom procesu mora jasno dati do znanja da neće biti dio takozvanog srpskog sveta, nego da će biti svoja, da će se odluke donositi u Podgorici, da će biti u potpunosti suverena i posvećena evropskim vrijednostima i evropskim geopolitičkim prioritetima. 

Koncept srpskog sveta u potpunoj je, poručuje, suprotnosti sa logikom evropske integracije.

Jačanje državnosti i vladavina prava

Na pitanje da li kritike EU na račun crnogorskih vlasti povodom napada na neistomišljenike, slavljenja ratnih zločinaca i podrške antievropskim politikama ukazuju da Vlada premijera Milojka Spajića gubi povjerenje Brisela odgovara da izvršna vlast mora vrlo ozbiljno prihvatiti i proučiti sve dobronamjerne poruke koje šalje delegacija EU u Crnoj Gori i uopšte sa evropskog nivoa.

- One zaista moraju biti tako i shvaćene i na kraju dovesti do toga da se jača evropska perspektiva Crne Gore, tako što će se poštovati kriteriji, tako što će se odbaciti potpuno pogrešni i destabilizujući geopolitički koncepti, kao što je koncept srpskog sveta, koji je u suprotnosti sa logikom evropskih integracija - izričit je Štir.

Potrebno je, naglašava, fokus staviti na jačanje državnosti Crne Gore i vladavine prava, a na taj način i evropske perspektive.

- U tom smjeru idu i ove napomene, koje, kao što kažem, vlast treba vrlo ozbiljno shvatiti - napominje Štir.

Evropski put 

Prethodnih dana jedna od gorućih tema bili su pregovori o rješavanju otvorenih pitanja između Crne Gore i Hrvatske, koji se, kako tvrde zvaničnici obje zemlje odvijaju u dobrom pravcu. 

Na pitanje možemo li očekivati i pomake kad je riječ o poglavlju 31, čije je zatvaranje Hrvatska blokirala u decembru prošle godine, ukoliko rusko-srpske strukture unutar crnogorske vlasti prestanu da povlače poteze koji predstavljaju direktne provokacije, Štir odgovara da je vrlo važno da se ostvari napredak na tom bilateralnom dijalogu.

- Koji je, kao što znate uspostavljen, koji je nedavno imao i taj nivo da se premijeri susrijeću i razgovaraju, ali koji ima svoju dinamiku i važno je da se tu rješavaju otvorena pitanja - ukazuje Štir.

Jasno je, kaže, da je u interesu Hrvatske da Crna Gora uspije na evropskom putu.

- To se vidi i po načinu na koji vlasti postupaju, a ako hoćete čak i po raspoloženju javnosti u Hrvatskoj, koja je pozitivna prema evropskoj Crnoj Gori. Čak i veći postotak u Hrvatskoj podržava ulazak Crne Gore u Evropsku uniju, nego što je to u samoj Crnoj Gori - podvlači europarlamentarac.

Prema podacima iz prethodno pomenutog istraživanja, članstvo Crne Gore u EU podržava 68 odsto građana Hrvatske.

- Što se tiče poglavlja 31, to se odnosi na geopolitičku i vanjskopolitičku orijentaciju i tu je jasno da Crna Gora u ovom procesu mora jasno dati do znanja da neće biti dio jednog takozvanog srpskog sveta, nego da će biti svoja, da će se odluke donositi u Podgorici, da će ona u tom smislu biti u potpunosti suverena i posvećena evropskim vrijednostima i evropskim geopolitičkim prioritetima - kategoričan je Štir.

Koncept srpskog sveta

Govoreći o revizionističkoj i pročetničkoj politici koju posredstvom zvaničnog Beograda sprovodi Srpska pravoslavna crkva, uz podršku dominantnog dijela ovdašnje vlasti, sagovornik Antene M ponavlja da je koncept srpskog sveta u potpunoj suprotnosti sa logikom evropske integracije.

- I naravno, svaki element koji ideološki ili u praksi dizajnira i sprovodi jednostavno može biti kočnica. Ali, ja sam uvjeren da u Crnoj Gori i crnogorskom društvu ima dovoljno snage da trasira evropski put, koji će s jedne strane ojačati samu državnost i suverenost Crne Gore i s druge strane poboljšati životni standard svim građanima Crne Gore - naglašava Štir.

To je, ističe, prije svega u interesu svih onih koji sebe doživljavaju kao patriote.

- I u tom pogledu, mislim da Crna Gora može računati na podršku Evropske unije - poručuje hrvatski europarlamentarac.

Evropski narativ

Sagovornik Antene M komentarisao je i evidentan pad podrške crnogorskih građana članstvu u EU.

Naime, prema podacima objavljenim na platformi Eurobarometar, u okviru prezentacije posebnog ispitivanja javnog mnjenja u zemljama zapadnog Balkana, u evropsku zajednicu vjeruje 69 odsto građana Crne Gore, dok pozitivan stav prema EU ima 60 odsto ispitanika. Da će Crna Gora postati članica EU u narednih pet godina smatra 39 odsto građana, a ukoliko bi se održao referendum, za ulazak Crne Gore u EU glasalo bi 64 odsto ispitanika. Imajući u vidu činjenicu da je, prema ranijim istraživanjima, članstvo u EU podržavalo više od 80 odsto crnogorskih građana, radi se o prilično zabrinjavajućim podacima. Ipak, vlast se i dalje hvali ranijim brojkama.

Sagovornika Antene M upitali smo koji bi mogli biti ključni uzroci značajne promjene percepcije, u odlučujućoj fazi pristupnog procesa.

- Upravo je polarizacija o kojoj sam govorio jedan od uzroka. Treba jednostavno jačati konsenzus oko evropskog puta Crne Gore. A taj evropski put, još jednom ponavljam, isključuje bilo kakvu ideju pripadnosti takozvanom srpskome svetu ili ovih posjeta i susreta sa predstavnicima politike separatizma, na primjer u Republici Srpskoj, koje se isto tako kose sa evropskim vrijednostima - izričit je Štir.

Ukazuje da te stvari opterećuju društvo, što se, ističe, jasno vidi i sa jednom negativnom tendencijom i u ovom istraživanju javnog mnjenja.

- Međutim, ponavljam, i dalje je očito da velika većina želi evropski put. Ali na tome treba raditi i vlasti imaju tu odgovornost da jačaju taj evropski put i evropski narativ, kako bi zemlja bila spremna za punopravno članstvo - poručuje Štir.

Licitiranja datumima

Izvjestilac Evropskog parlamenta za Crnu Goru Marjan Šarec u intervjuu za Antenu M nedavno je kazao da bi bio zadovoljan ukoliko se integracioni proces okonča do 2029. S druge strane, predstavnici vlasti, ali i Evropske komisije i dalje poručuju da je 2028. ambiciozan, ali realan rok.

Na pitanje da li je u trenutku kada svjedočimo ponovnoj stagnaciji dobro i najvažnije licitirati sa rokovima, umjesto sprovođenja suštinskih reformi, odgovara da je prvenstveno odluka Crne Gore u cjelini ta koja će odrediti tempo. 

- Slažem se da najvažnije u ovom procesu nije licitiranje sa rokovima, nego kvalitet samog procesa - ukazuje Štir.

Kako naglašava, svakom reformom ne samo što se zatvori neko poglavlje, već se i jačaju državne institucije, vladavina prava, a onda i boljitak za sve građane Crne Gore.

- Prema tome, ako se na taj način gleda, onda je kvalitet procesa puno bitniji od licitiranja sa nekim datumom. Ali naravno da je vremenski rok nešto što se mora imati u vidu, a to će prvenstveno zavisiti od političke volje i spremnosti da se naprave sve potrebne reforme. Dakle, prvenstveno od Crne Gore zavisi kojom će brzinom ići prema Evropskoj uniji - zaključuje Štir.

Društvena polarizacija

- Plan rasta je tako dizajniran da on prati ispunjavanje reformi na koje se sama država u svojoj reformskoj agendi obavezala - ukazuje Štir.

Europarlamentarac je to kazao komentarišući odluku Evropske komisije da umjesto predviđenih 18 miliona eura iz Plana rasta za zapadni Balkan Crnoj Gori dodijeli svega 10.

- Ukoliko se ne ispuni određeni broj reformi, onda se daje manje sredstava, a ukoliko se ubrza, naravno, nastavlja se tim ritmom. Prema tome, država je ta koja tempom koji udara u svom reformskom procesu odlučuje da li će ići brže ili sporije, a tome se onda prilagođava i Plan rasta - pojašnjava Štir.

Ističe da tempo Crne Gore ima reformsko usmjerenje, te da se treba nastaviti.

- Ali se očito u nekim segmentima to nije napravilo i jednostavno zbog toga je ova odluka - navodi Štir.

Međutim, naglašava kako to ne znači da treba odustati od pomenutog usmjerenja.

- Naprotiv, mislim da je to zapravo podsticaj da se reforme ubrzaju i to bi trebao biti odgovor na ovu situaciju - podvlači sagovornik Antene M.

Geopolitičke okolnosti

Europarlamentarac se osvrnuo i na sve češće ocjene da bi Albanija, ukoliko nastavi slijediti trenutni reformski zamah, mogla zatvoriti sva pregovaračka poglavlja prije Crne Gore.

- U posljednje vrijeme vidimo da je Albanija jako dobro iskoristila ovu situaciju, pogotovo nakon ruskog napada na Ukrajinu, gdje je proširenje ponovo na dnevnom redu u evropskim institucijama i gdje su se stvorile i povoljnije političke okolnosti. I u Albaniji postoji konkurencija vlasti i opozicije, ali postoji saglasje oko evropskog puta. I to je ta zemlja iskoristila da sad napravi jedan veliki iskorak, što se onda i nagrađuje u smislu napretka u reformskom procesu - naglašava Štir.

Crna Gora je, napominje, od ranije imala statistički bolju situaciju.

- Međutim, činjenica jeste da se vidi jedna polarizacija u društvu, što se, ja bih rekao, na neki način prvenstveno odnosi na to hoće li Crna Gora biti zemlja gdje se odluke donose u Podgorici, ili negdje van u susjednoj zemlji. I to su neke rasprave koje očito otežavaju taj put, ali vjerujte mi da svi u Evropskoj uniji, i pojedine države članice, a i evropske institucije, pa i mi u Evropskom parlamentu želimo uspjeh evropske Crne Gore - podvlači Štir.

Njegov stav potvrđuju i podaci iz Eurobarometra – istraživanja rađenog za potrebe Evropske komisije, koji pokazuju da članstvo Crne Gore u EU podržava 51 odsto Evropljana, pod uslovom da ispuni sve kriterijume, što znači da naša zemlja bilježi najveći procenat podrške, kad je riječ o državama Zapadnog Balkana.