U Beogradu ništa novo

Malo je konstanti u srpskoj istoriji kao nepokolebljiva posvećenost velikodržavlju. Srpski, odnosno velikosrpski nacionalizam, potpomognut Rusijom, predstavlja trajnu i akutnu prijetnju miru na zapadnom Balkanu. Latinka Perović je govorila da čak ni srpski komunisti nisu bili imuni na tu, ispostaviće se, jedinu tradiciju srpske države.

Na zlokoban način, ali gotovo karikaturalno, vidovdanski protest podsjetio je da većinska Srbija „protiv Vučića“ ideološki ne odustaje od velikodržavnog nacionalizma. Ne bi bilo prvi put da većinska Srbija vođu kažnjava zbog lošeg sprovođenja plana o velikoj Srbiji, danas eufemistički nazvanog „srpskim svetom“.

Sa sličnih pozicija je i Slobodan Milošević kritikovan od strane crkve, intelektualaca, akademika i, naravno, djelova tajnih službi. Vidovdanski protest nevjerovatno asocira na ponavljanje tog scenarija. Kao što je onomad Vojislav Koštunica, Šešelj u fraku, danas tu ulogu preuzima niskokalorični nacionalista Milo Lompar.

Lamentiranje nad ugroženim srpstvom je, još od sudetskih Njemaca, uvod u agresiju – za sada, doduše, samo verbalnu. Dok je integralizam novi naziv za izgradnju „srpskog sveta“ – koji zvuči manje otrovno od Šešeljevog zalijetanja na „zapadnu granicu“ te fantomske tvorevine.

Nesporno je da režim predsjednika Srbije Aleksandra Vučića ulazi u terminalnu fazu – permanentna kriza i požari na lokalnom nivou ne dobijaju adekvatan odgovor. Režim ne umije da odgovori na talas nepopularnosti i ogorčenosti Vučićem lično i svime negativnim što simbolizuje SNS.

A kad se to desi, odgovor bude eskalacija i posezanje za nasiljem karakterističnim za najcrnje autoritarne vlasti. Važnije pitanje od toga je kako će Vučić biti smijenjen i ko će se nametnuti kao moguća alternativa naprednjačko/radikalskoj vlasti. Mrcvarenju cijelog društva i postepenom urušavanju vlasti umnogome pomažu manjak koordinacije između tradicionalne opozicije i studentskih grupa.

Otuda i nejasni zahtjevi, koji su često ideološki konfrontirani i politički neprecizni. Čak i kad bi došlo do raspisivanja vanrednih izbora, fantazmagorična je ideja da bi ti izbori bili približno fer, a još manje da bi omogućili mirnu tranziciju vlasti. Dovoljno je pogledati dešavanja na lokalnim izborima u Kosjeriću i Zaječaru pa razumjeti kako će to izgledati na republičkom nivou. Insistiranjem na nekom obliku prelazne vlade moguće je obezbijediti deeskalaciju krize.

Međutim, toga nema bez aktivne uloge međunarodne zajednice, koju upravo ovakve poruke tjeraju u zagrljaj Vučiću.

Za region, a posebno za Crnu Goru, situacija u Beogradu ide u pravcu zamjene, a ne suštinske promjene. Istorijski refleks iz ranijih tranzicija vlasti u Beogradu uči nas ogromnom oprezu i uzdržanosti.

Dovoljno se sjetiti štete koju je Crnoj Gori donio demokratski Koštunica, pa zatim "poreklom od dole" Boris Tadić. Prostor za disanje regionu pa i Crnoj Gori može se pojaviti samo u vakuumu vlasti dok srpske i ruske službe ne završe proces instaliranje novih milalompara na pozicije odlučivanja.