Bivša general-majorica IDF-a uhapšena zbog prosljeđivanja snimka zlostavljanja palestinskog zatvorenika

Bivša glavna pravna savjetnica izraelske vojske (IDF), general-majorica Jifat Tomer-Jerušalmi, uhapšena je nakon što je priznala da je medijima dostavila video koji prikazuje brutalno zlostavljanje palestinskog zatvorenika u vojnom centru Sde Teiman.

Prema informacijama Asosiejted Presa, Tomer-Jerušalmi je privedena u nedjelju naveče, samo nekoliko dana nakon što je podnijela ostavku na funkciju. Izraelski zvaničnici su potvrdili da je uhapšena nakon što je njena porodica prijavila nestanak i izrazila zabrinutost za njenu sigurnost.

Policija ju je pronašla na plaži u Tel Avivu, gdje je prethodno lociran njen automobil s uključenim motorom, što je izazvalo sumnju na pokušaj samoubistva. Tokom pretrage pronađeno je i pismo koje upućuje na duboku ličnu i profesionalnu krizu generalice, dok su u potrazi učestvovale i jedinice IDF-a po naređenju načelnika Generalštaba.

U istom slučaju priveden je i bivši glavni vojni tužilac pukovnik Matan Solomeš, koji se također sumnjiči za umiješanost u curenje osjetljivog materijala.

Video koji je potresao svijet

Snimak, koji je prošle godine šokirao javnost, prikazuje grupu izraelskih vojnika kako odvode palestinskog zatvorenika s povezom na očima, okružuju ga i brutalno zlostavljaju. Prema forenzičkim izvještajima izraelskih medija, zatvorenik je bio pretučen, elektrošokiran i silovan, zadobivši teške povrede unutrašnjih organa i višestruke prelome rebara.

Incident se dogodio u vojnom zatvoru Sde Teiman u južnom Izraelu, koji je prema izvještaju Ujedinjenih nacija označen kao mjesto sistematskog mučenja palestinskih pritvorenika. UN je osudio izraelske vlasti zbog ublažavanja optužnica protiv vojnika, upozorivši da će to „neizbježno dovesti do blažih kazni, ako ih uopšte bude“.

Zbog ovog slučaja optuženo je devet izraelskih vojnika, od kojih je većina ubrzo puštena. Samo petorica i dalje čekaju suđenje za „teško zlostavljanje“, dok optužba za silovanje nikada nije podignuta.

Politička eksplozija i javni linč

Otkriće da je snimak medijima proslijedila visoka vojna zvaničnica izazvalo je političku eksploziju u Izraelu. Ekstremno desni ministri Itamar Ben-Gvir i Amihaj Elijahu otvoreno su stali u odbranu optuženih vojnika, nazivajući ih „herojima, a ne zločincima“.

Ben-Gvir je tada poručio vojnom tužilaštvu da „skine ruke s naših rezervista“, dok je ministar finansija Bezalel Smotrih optužio Tomer-Jerušalmi da je „okaljala čast izraelske vojske“ i da je djelovala „iz korumpiranih i antisemitističkih motiva“.

S druge strane, umjereni političari i pravnici u Izraelu ističu da je riječ o pokušaju da se zataškaju teški ratni zločini i zastraše svi koji bi mogli progovoriti. Premijer Benjamin Netanijahu priznao je da je skandal iz Sde Teimana nanio „ogromnu reputacijsku štetu“ izraelskoj vojsci i državi, te pozvao na „nezavisnu, vanjsku istragu“.

Zatvor Sde Teiman postao je simbol tamne strane izraelskog rata u Gazi i odnosa prema Palestincima. Otkrića o mučenjima, seksualnom nasilju i ubistvima zatvorenika otvorila su duboke rane u izraelskom društvu i izazvala raspravu o moralnim granicama vojne sile.

Uprkos pokušajima desničarskih krugova da skandal prikažu kao „izdaju vojske“, slučaj Tomer-Jerušalmi otvara pitanje odgovornosti i granica patriotizma u zemlji koja se sve više polarizuje između militarizma i osnovnih ljudskih prava.