Estonija: Drski upad ruskih borbenih aviona u naš vazdušni prostor

Estonija je pozvala ruskog diplomatu na razgovor nakon što su tri ruska borbena aviona u petak bez dozvole ušla u njen vazdušni prostor i u njemu ostala 12 minuta, saopštilo je tamošnje Ministarstvo vanjskih poslova. 

Incident se dogodio nešto više od sedmicu nakon što su NATO avioni oborili ruske dronove iznad Poljske, što je dodatno pojačalo strahove da bi rat u Ukrajini mogao da se prelije i van njenih granica.

Ministar vanjskih poslova Estonije Margus Cahkna kazao je da je Rusija ove godine četiri puta povrijedila estonski vazdušni prostor, „ali današnji upad, u kojem su tri borbena aviona ušla u naš prostor, nezapamćeno je drzak“.

Estonski ministar odbrane Hano Pevkur takođe je saopštio da je vlada odlučila „da pokrene konsultacije među saveznicima“ na osnovu člana 4 NATO ugovora, kako je napisao na mreži X, nakon što su ruski avioni „ponovo povrijedili naš vazdušni prostor“.

Sjevernoatlantski savjet, glavno političko tijelo NATO-a za donošenje odluka, sastaje se početkom naredne sedmice da detaljnije razmotri incident, izjavila je portparolka NATO-a Alison Hart.

Član 4, najkraći od 14 članova NATO ugovora, predviđa da će se „strane savjetovati kad god neka od njih ocijeni da je ugrožen teritorijalni integritet, politička nezavisnost ili bezbjednost bilo koje od članica“.

Predsjednik SAD Donald Tramp kazao je novinarima da će uskoro dobiti izvještaj od svojih saradnika o prijavljenom upadu. 

- Ne sviđa mi se to. Ne volim kada se to dešava. To može da bude veliki problem, ali javiću vam kasnije – kazao je Tramp. 

Evropske vlade uznemirene

Rusko kršenje poljskog vazdušnog prostora bilo je najozbiljniji granični incident u jednoj NATO zemlji od početka rata u Ukrajini, kada je Rusija izvršila sveobuhvatnu invaziju u februaru 2022. godine. I druge članice alijanse prijavile su slične upade i padove dronova na svojoj teritoriji.

Ovi događaji sve više uznemiravaju evropske vlade, dok američki napori da zaustave rat u Ukrajini zasad nijesu donijeli rezultate.

Šefica evropske diplomatije Kaja Kalas ocijenila je upad u estonski vazdušni prostor kao „izuzetno opasnu provokaciju“ koja „dodatno podiže tenzije u regionu“.

- Sa naše strane, smatramo da ne smijemo pokazati slabost, jer je slabost ono što Rusiju podstiče da čini još više. Oni su sve opasniji – ne samo za Ukrajinu, već i za sve zemlje u okruženju Rusije - kazala je Kalas.

Estonija, zajedno sa susjednim baltičkim državama Litvanijom i Letonijom, kao i Poljskom, spada među najčvršće saveznike Ukrajine.

Italijanski F-35 odgovorili na ruski upad

Ruski avioni MIG-31 ušli su u estonski vazdušni prostor kod ostrva Vaindlu u Finskom zalivu, saopštila je estonska vojska.

Avioni nijesu imali letne planove, transponderi su im bili isključeni, a nijesu bili ni u dvosmjernoj radio komunikaciji sa estonskom kontrolom letenja.

Na incident su reagovali italijanski borbeni avioni F-35, raspoređeni u okviru NATO misije nadzora vazdušnog prostora Baltika.

U objavi na društvenim mrežama, Alison Hart opisala je incident kao „još jedan primjer neodgovornog ruskog ponašanja i NATO sposobnosti da odgovori“.

NATO borbeni avioni svake godine stotine puta presrijeću letjelice, uglavnom ruske ratne avione na sjeverozapadu Evrope, koji lete preblizu vazdušnom prostoru članica alijanse, ali su prelazi granice mnogo rjeđi.

Desetine NATO aviona u stalnoj su pripravnosti širom Evrope da reaguju na incidente poput nenajavljenih vojnih letova ili gubitka komunikacije civilnih letjelica sa kontrolom letenja.

Portparol estonskih odbrambenih snaga, major Taavi Karotam, kazao je za Asošijeted pres da su ruski avioni letjeli paralelno sa estonskom granicom, od istoka ka zapadu, i nijesu se kretali prema prijestonici Talinu.

Karotam je dodao da razlog povrede granice nije poznat, ali da je moguće da je cilj bio „skretanje pažnje NATO-a i njegovih članica na sopstvenu odbranu, umjesto na jačanje ukrajinske“.

- Rusija, koja sve intenzivnije testira granice i pokazuje rastuću agresivnost, mora biti suočena sa brzim povećanjem političkog i ekonomskog pritiska - poručio je ministar Cahkna.