Evropska izaslanica upozorava: Potezi Trampove administracije otežavaju napore da se pomogne otetoj ukrajinskoj djeci

Smanjenje američke pomoći inostranstvu i sankcije koje je Trampova administracija uvela Međunarodnom krivičnom sudu (MKS) negativno utiču na sposobnost organizacija da prate sudbinu hiljada ukrajinske djece koju su ruske snage oteli tokom rata protiv Ukrajine, izjavila je visoka evropska zvaničnica.

U intervjuu na marginama Foruma o bezbjednosti u Aspenu, Tordis Kolburn Rejkfjord Gilfadotir, islandska političarka i izaslanica Savjeta Evrope zadužena za napore na povratku otete ukrajinske djece, kazala je da prekid finansiranja američkih programa za praćenje te djece otežava njihovo oslobađanje.

Administracija Donalda Trampa je u martu ukinula finansiranje nadzornih programa koje vodi Univerzitet Jejl i druge institucije, kao dio šireg zamrzavanja američke pomoći inostranstvu. Iako je Stejt department kasnije tog mjeseca najavio da će privremeno obnoviti finansiranje, državni sekretar Marko Rubio je tu odluku poništio. Tada su organizacije za ljudska prava upozorile da bi to moglo ozbiljno ugroziti rad na lociranju djece i provjeri njihovog stanja.

Rejkfjord Gilfadotir kaže da sada vidi konkretne dokaze da se to dešava – poremećaji u finansiranju unose dodatnu nesigurnost u rad ovih organizacija.

Neke grupe su ipak uspjele da nastave s radom. Humanitarna istraživačka laboratorija pri Školi javnog zdravlja Univerziteta Jejl planirala je da otpusti svoj ukrajinski kadar 1. jula, ali su donacije iz privatnog sektora u posljednjem trenutku omogućile da laboratorija opstane do oktobra. Međutim, nije izvjesno da li će privatne donacije nastaviti da pristižu.

Rejkfjord Gilfadotir kaže da Evropa sada mora pronaći načine da nadomjesti izgubljeno finansiranje, jer će poznavanje lokacija na koje su djeca odvedena biti ključno za njihov povratak po završetku sukoba.

- Evropske države će morati da finansiraju ove napore. Ne možemo ih prestati pratiti pa ih ponovo pratiti za par mjeseci. Taj posao mora da se nastavi – rekla je Rejkfjord Gilfadotir.

Nije precizirala da li postoje neposredni planovi da evropske zemlje preuzmu finansiranje ovih programa, ali je kazala da radi na pronalaženju mehanizama za prikupljanje sredstava, budući da su troškovi ovih inicijativa značajni za saveznike Ukrajine.

Od početka ruske invazije 2022. godine, ruska vojska je prisilno prebacila približno 20.000 ukrajinske djece na teritoriju Rusije. Aktivisti za ljudska prava tvrde da ovakvo postupanje predstavlja ratni zločin, te da je cilj Rusije da djecu indoktrinira i ispere im mozak. Moskva ove transfere pravda kao humanitarne evakuacije.

Rejkfjord Gilfadotir dodaje da i sankcije SAD-a protiv Međunarodnog krivičnog suda dodatno otežavaju proces privođenja Rusije pravdi zbog otmica djece.

- Ljudi se plaše da sarađuju sa ključnim nezavisnim sudovima koji brane međunarodni pravni poredak jer strahuju od posljedica koje bi mogli imati zbog američke administracije - rekla je.

Iako Sjedinjene Države nijesu potpisnice Rimskog statuta, kojim je osnovan Međunarodni krivični sud, zvaničnici Bajdenove administracije dijelili su informacije s tim sudom, koji istražuje otmice djece i druge navodne ruske ratne zločine.

Trampova administracija je u februaru uvela sankcije MKS-u kao odgovor na istrage međunarodnog suda o navodnim izraelskim ratnim zločinima u pojasu Gaze. Te sankcije takođe utiču i na američke organizacije koje podržavaju rad suda. Sva saradnja SAD s MKS-om po pitanju ruske agresije prestala je nakon te odluke Trampove administracije.

Rejkfjord Gilfadotir naglašava da je povratak djece ključan element u postizanju trajnog mira u Ukrajini.

- To je neupitni, suštinski uslov za pravedan mir – vratiti tu djecu - poručila je.