DRI: Borba protiv bespravne sječe šuma neusaglašena, neefikasna i bez pouzdanog nadzora

Aktivnosti nadležnih organa na sprječavanju bespravne sječe šuma u Crnoj Gori nijesu bile uspješne, a institucionalni odgovor na ovaj problem ocijenjen je kao fragmentaran, bez efikasnih mehanizama kontrole, izvještavanja i koordinacije — navodi se u najnovijem izvještaju Državne revizorske institucije (DRI).

Prema ocjeni DRI, zvanični podaci o sječama šuma nijesu pouzdani, jer Uprava za gazdovanje šumama i lovištima ne posjeduje neophodan monitoring niti savremene digitalne alate za praćenje stanja na terenu. Nedostatak nezavisnog nadzora onemogućava potvrdu da je trenutni nivo iskorišćenja šuma održiv.

Kako bi se dobili objektivniji pokazatelji, DRI se obratila Evropskoj svemirskoj agenciji (ESA), koja je zadužila GeoData d.o.o. iz Mađarske da, koristeći ESA Copernicus program i Sentinel satelitske snimke, izradi izvještaj o monitoringu bespravne sječe i obešumljavanja u Crnoj Gori, primjenom AC/DC-EO tehnologije.

Podaci pokazuju da je u periodu 2021–2024. došlo do smanjenja šumskih površina u iznosu od 587,1 km², što odgovara zapremini od oko 9,4 miliona kubnih metara drveta. Istovremeno, zvanični podaci Uprave govore o ukupnoj sječi od svega 2,1 miliona kubika, što ukazuje na drastična odstupanja.

- Ovako značajna odstupanja ukazuju na potrebu za detaljnijom analizom uzroka, uključujući mogućnost postojanja dodatno neregistrovanih sječa, metodološke razlike u prikupljanju podataka, prirodne poremećaje koji nijesu evidentirani kao sječe, kao i moguće nedostatke u sistemu evidentiranja i praćenja šumskih resursa - navodi se u nalazu DRI.

DRI je ukazala na odsustvo ažurirane nacionalne šumarske politike, slabosti u planiranju i nadzoru, neefikasnu kaznenu politiku, kao i izostanak strateškog okvira nakon 2021. godine. Iako su 2023. preduzete određene mjere na osnovu zaključaka Nacionalnog savjeta za borbu protiv korupcije, njihova realizacija je ocijenjena kao parcijalna.

Revizori su izdali ukupno 20 preporuka koje su usaglašene sa Ministarstvom poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, kao i sa Upravom za šume. Ključne preporuke uključuju: hitno donošenje Nacionalne šumarske politike i Strategije razvoja šumarstva; razvoj sistema digitalnog nadzora i unapređenje inspekcijskih kapaciteta; osnivanje privrednog društva za gazdovanje šumama; jačanje sistema evidentiranja i kontrole etata; izradu novog akcionog plana za borbu protiv bespravne sječe zasnovanog na realnim kapacitetima i jasno definisanim odgovornostima.

Posebno je istaknuta potreba za većim kapacitetima za identifikaciju počinilaca, uvođenje preciznijih ugovornih obaveza za izvođače radova i razmatranje mogućnosti uvođenja moratorijuma na sječu u najugroženijim područjima.

Zbog značaja utvrđenih nalaza, izvještaj DRI je dostavljen Nacionalnom savjetu za održivi razvoj, Nacionalnom savjetu za borbu protiv korupcije, Odboru za turizam, poljoprivredu, ekologiju i prostorno planiranje Skupštine Crne Gore, kao i Vrhovnom državnom tužilaštvu.