Medijski front podjela: Pokušaji oblikovanja političke stvarnosti Crne Gore

Važni društveno-politički događaji u Crnoj Gori, regionu, kao i na globalnom nivou služe kao okidač za koordinisanu kampanju različitih aktera s ciljem diskreditacije pojedinaca, stvaranja nepovjerenja prema institucijama i u konačnom plasiranja suptilne propagande koja glorifikuje regionalnu politiku vlasti u Beogradu. Proruski i prosrpski mediji u kontinuitetu plasiraju teze i narative koji dijele i destabilizuju crnogorsko društvo. AntiNATO i antizapadna agenda sadržana je u većem broju naslova i tekstova na portalima Borba, IN4S i Aloonline.me.

Pomenuti portali su ključni medijski kanali za širenje proruskih i prosrpskih narativa i manipulacija informacijama u medijskom prostoru Crne Gore. Njihovo djelovanje često se oslanja na neobjektivno i pristrasno izvještavanje i diskreditaciju organizacija, institucija i pojedinaca koji ne dijele stavove i vrijednosti uredništva tih medija.

Na pomenutim portalima su najčešće plasirani antizapadni narativi i propaganda usmjereni protiv NATO, Evropske unije i političkog zapada. 

Tendenciozno se nameću tvrdnje da je Crna Gora ugurana u NATO protiv volje naroda, te da je članstvo u tom savezu dovelo do gubitka njenog suvereniteta. Istovremeno, portali promovišu narative kojima se pravda ruska agresija na Ukrajinu i veličaju ruski zvaničnici. Digitalni forenzički centar (DFC) je u ranijim analizama identifikovao intenziviranje manipulacija i dezinformacija tokom društveno-političkih procesa, posebno izbora, te kontinuirano plasiranje senzacionalističkih vijesti usmjerenih protiv prozapadnih aktera i institucija. 

Najnoviji primjer je kritički intoniran komentar o Radmili Šekerinskoj, novoizabranoj zamjenici generalnog sekretara NATO Marka Rutea i bivšoj političarki iz Sjeverne Makedonije, objavljen na portalu Borba 19. novembra 2024. Cilj teksta je da se diskredituje njeno imenovanje na visoku poziciju u NATO, ali i kompletna Alijansa. U članku su iznesene tvrdnje o njenoj navodnoj povezanosti sa korupcijom i kriminalom, političkim incidentima i kontroverznim izjavama, ali bez argumenata ili kredibilnih izvora koji bi  podržali te insinuacije. Prikazana je jednostrana slika karijere Šekerinske, s fokusom na teško provjerljive negativne aspekte njenog ranijeg angažmana, bez objektivnog i izbalansiranog uvida u njeno djelovanje.

Sa druge strane, pomenuti portali su izrazito naklonjeni promovisanju politike režima u Srbiji i predsjednika Aleksandra Vučića što se ogleda u čestom preuzimanju sadržaja iz tabloida koji su pod kontrolom režima u Beogradu. Takođe, nerijetko se preuzimaju sadržaji sa RT Balkan i Sputnik Srbija (filijala ruskih medija koji su pod sankcijama Evropske unije, a kojima se pridružila i Crna Gora). Njihovi tekstovi uglavnom sadrže narative kojima se veliča kult ličnosti Aleksandra Vučića, navodeći ga kao lidera u regionu, garanta mira. Portal Borba je 20. novembra 2024. objavio tekst pod naslovom Vučić održao masterklas o ratu u svijetu, strategiji Srbije, ali i kukavicama iz svojih redova koji je preuzet iz srpskog tabloida Kurir. Tekst je primjer snažno pristrasnog diskursa i političke propagande s ciljem veličanja lika i djela Aleksandra Vučića i diskreditacije njegovih političkih protivnika. Metaforama se nastoji Vučić predstaviti kao vješt i neustrašiv lider koji upravlja Srbijom tokom teških vremena.

Propaganda prosrpskih struktura je višekanalna, odnosno bazira se na velikom broju tekstova sa proruskih medija koji se preko srodnih portala i medija plasiraju u Crnoj Gori. Nakon što je američka administracija odlučila da odobri Ukrajini gađanje ciljeva u Rusiji sa američkim raketama uslijedila je koordinisana kampanja ruskih medija i političkih aktera. Ruski državni mediji i provladini tablodi u Srbiji, kao i prosrpski portali u Crnoj Gori sinhronizovano su širili prokremaljske narative koji izazivaju strah od sukoba NATO i Rusije, istovremeno prikazujući stvarnog agresora Rusiju kao žrtvu zapadne politike. Narativ o nuklearnom sukobu i broju potencijalnih skloništa u Srbiji plasirao je predsjednik Srbije Aleksandar Vučić 19. novembra 2024. godine, naglašavajući da svaki sledeći korak vodi do nuklearnog sukoba, te da se Putin neće dvoumiti ni časa ako bude sateran u ćošak. Širenje straha i bojazni od sukoba, kao i veličanje ruske tvrde moći preuzeli su provladini mediji u Srbiji, kao i prosrpski portali Borba i IN4S u Crnoj Gori. Dezinformacioni narativ o trećem svjetskom ratu kanalisao je predsjednik Demokratske narodne partije (DNP) Milan Knežević, navodeći da odlazeći predsjednik SAD svojim odlukama gura svijet u treći svjetski rat. Apokaliptične tvrdje koje suštinski predstavljaju antiNATO propagandu sadržane su u obmanjujućem naslovu teksta na Alo.rs - Ruske Nuklearke padaju na Podgoricu! Ovo je ključ nove Putinove doktrine, a osveta je već počela.  

Korišćenje kriznih situacija za promovisanje dezinformacionih narativa uža je specijalnost prosrpskih portala i tabloida. Takođe, situacija sa odbjeglim ubicom Alijom Balijagićem eklatantan je primjer metoda koordinisane hibridne aktivnosti s ciljem izazivanja nepovjerenja u državne institucije, kao i stvaranja vjerske i nacionalne netrpeljivosti među građanima Crne Gore. Netačnu informaciju da se odbjegli Balijagić nalazio u kampu za obuku islamista plasirao je portal Informer 4. novembra 2024. godine. Istog dana, predsjednik Vučić je u emisiji Ćirilica, izjavio da je Balijagić u zatvoru postao radikalni islamista, te da te podatke ima iz obavještajnih veza iz Crne Gore. Brojni srpski analitičari iz oblasti bezbjednosti uvezali su narativ o Balijagiću kao islamisti sa njegovim navodnim pokušajem bjekstva na Kosovu, kako bi tu državu predstavili kao utočiše za radikalne vjerske ekstremiste.

Propagandni portali koriste medijske kampanje za mobilizaciju podrške građana putem emotivne manipulacije i podsticanja polarizacije. One predstavljaju dio hibridnih aktivnosti kojima se pokušava stvoriti animozitet prema NATO i EU kod crnogorskih građana, a samim tim i dovesti u pitanje evroatlantska budućnost Crne Gore. Trenutno takve kampanje služe i za skretanje pažnje javnosti sa unutrašnjih problema sa kojima se suočava režim Aleksandra Vučića. Intenzivirano djelovanje regionalnih medija i portala, kao i propagandnih glasila iz Crne Gore ukazuje na sve veću težnju režima u Beogradu za kontrolom društveno-političkih procesa u Crnoj Gori. Portali Borba i IN4S glavni su alati prosrpskih struktura u kanalisanju antizapadnih i antiNATO narativa. Nesmetano širenje govora mržnje, diskreditacije politički nepodobnih aktera i predstavnika NVO sektora svrstava ih u glavne oslonce autoritarnog režima u Beogradu. Sinergija ruskih, regionalnih i prosrpskih portala i medija u kriznim situacijama omogućava brzo širenje dezinformacija i propagande s ciljem destabilizacije društva i slabljenja povjerenja u institucije i demokratske procese na putu evropskih integracija Crne Gore. Ta koordinisana mreža konstantno koristi manipulativne tehnike poput selektivnog predstavljanja informacija, lažnih vijesti i senzacionalističkih naslova kako bi polarizovala javno mnjenje i podržala političke agende koje su u skladu sa trenutnim interesima režima Aleksandra Vučića.