Novi duvanski proizvodi nijesu zdraviji, djeca i mladi ih sve više koriste

Novi duvanski proizvodi ne pomažu odvikavanju od pušenja i nijesu zdraviji od duvana, već imaju veoma negativan uticaj na zdravlje, pogotovo djece i mladih, koji ih sve više koriste, upozorila je predstavnica Instituta za javno zdravlje (IJZ) Agima Ljajević.

Ljajević je u intervjuu Roditelji pitaju, koji Udruženje Roditelji realizuje sa agencijom MINA, kazala da su zabrinjavajući najnoviji podaci iz ESPAD istraživanja o upotrebi psihoaktivnih supstanci, koje je rađeno među djecom od 15 do 16 godina.

To istraživanje je pokazalo trend smanjenja upotrebe tradicionalnih duvanskih proizvoda, ali na račun novih duvanskih proizvoda. Najznačajnije povećanje registrovano je kod upotrebe elektronskih cigareta, sa 20 odsto 2019. godine na 32 odsto, u populaciji osoba od 15 do 16 godina.

Ako uzmemo u obzir korišćenje IQOS-a, tu imamo povećanje sa tri odsto 2019. godine na čak 19 odsto. Imamo zatim povećanje upotrebe snusa sa dva odsto 2019. godine na 19 odsto“, navela je Ljajević, dodajući da je trend smanjenja upotrebe zapažen kod vodene lule ili šiše, sa 42 odsto na 16 odsto.

Ona je kazala da je to smanjenje značajno, jer nikada nijesu u potpunosti izanalizirali sastav vodene lule, zato što su različiti korisnici dodavali različite aditive i arome.

Ljajević je podsjetila na činjenicu da u crnogorskoj populaciji svaki treći odrasli stanovnik koristi duvanske proizvode. Osim toga, 17 odsto je onih koji su nekada tokom života koristili te proizvode. što znači da manje od polovine populacije u Crnoj Gori nije koristilo duvanske proizvode tokom života, i zbog toga Ljaljević ne čude podaci iz ESPAD istraživanja.

Ljajević nije iznenađena rezultatima i zbog toga jer su sve snažnije kampanje duvanske industrije, koja nove duvanske proizvode nudi kao „manje škodljive“, „zdravije“ i kao „varijante koje pomažu odvikavanju od upotrebe duvana“.

- Niti su zdraviji, niti pomažu odvikavanju. Ako pogledamo kako izgledaju ovi (novi duvanski) proizvodi, nekad ne znamo da li se nalazimo pred izlogom igračaka, ili duvanskih proizvoda - navodi ona.

Upozorila je da se u nove duvanske proizvode dodaje ogroman broj aditiva i čak 16 hiljada aroma, kao i na činjenicu da veliki broj mladih ljudi kaže da je pušački staž započelo upotrebom novih proizvoda, a da prethodno nijesu ni koristili tradicionalne.

Ljaljević je dodala da iskustva pokazuju da veliki broj djece i mladih, koji su počeli sa upotrebom novih duvanskih proizvoda, kasnije nastavljaju sa tradicionalnim.

- Što se tiče toga da li su zdraviji, apsolutno ne. U tim proizvodima se nalazi nikotin, supstanca koja stvara zavisnost, i za očekivati je da ga duvanske kompanije stavljaju u te proizvode. Analiza je pokazala da nikotin sadrže čak i oni proizvodi na kojima postoji oznaka da su beznikotinski - tvrdi ona.

Nikotin, kako je navela, osim toga što stvara zavisnost, utiče i na rad srca i povećava krvni pritisak, jer povećava lučenje adrenalina u krv.

- Samim tim oslobađa se velika količina glukoze, ubrzava se rad srca, a sve to dovodi do značajnih zdravstvenih problema. Osim toga, duvanski proizvodi utiču i na diobu mutiranih ćelija i na taj način posredno imaju kancerogeno dejstvo - rekla je Ljajević.

Osim nikotina, u novim duvanskim proizvodima nalaze i druge supstance, poput amonijaka, formaldehida i diacetila, koje dovode do, kako kaže Ljaljević, ozbiljnih promjena na respiratornim organima.

Ljajević je upozorila da elektronske cigarete dovode do fibroznih promjena na respiratornim putevima i do „kokičastih pluća“, koja su prvi put zapažena kod sedamnaestogodišnjakinje u Americi.

- Zašto se zovu „kokičasta“ pluća? Zato što su takva pluća identifikovana kod zaposlenih u industriji kokica za mikrotalasne pećnice, jer se tim proizvodima dodaje diacetil - pojasnila je ona, navodeći da se taj aditiv, koji pospješuje ukus i miris, dodaje u elektronske cigarete i zbog toga dolazi do drastičnih promjena na bronhiolama.

Osim evidentnih promjena na plućima, javljaju se i kašalj, povećana temperatura koje dugo traje, kao i čitav niz drugih problema.

Ljajević je upozorila da se u elektronske cigarete dodaju i teški metali, koji imaju kancerogeno dejstvo.

Prema njenim riječima, upotreba duvansih vrećica dovodi i do akutnog trovanja, jer se u tom proizvodu, koji je popularan među mladima, nalazi između sedam hiljada i osam hiljada različitih substanci.

- Odmah da kažem da nijedna nije dobra po zdravlje, a oko deset odsto njih je kancerogeno. Vrlo brzo nakon upotrebe snusa, dolazi do promjene u usnoj duplji, na zubima, jednjaku, ždrijelu, ali i na drugim organima - navela je Ljajević.

Te promjene, kako je upozorila, mnogo su drastičnije kod djece i mladih, zato što kod njih razvoj nije završen.

- Nastavnici izještavaju da djeca traže da izađu sa časa, toliko je izražena zavisnost da ne mogu da sačekaju kraj časa - navela je Ljajević.

Kako je kazala, upotreba duvanskih proizvoda utiče i na koncentraciju, pa djeca koja ih koriste imaju problem sa pažnjom i teže uče.

Ljajević je istakla da je više nego svako treće dijete u Crnoj Gori eksperimentisalo sa novim duvanskim proizvodima, koji su im lako dostupni, a cijene pristupačne.

Poručila je da država mora da mijenja i cijenovnu i poresku politiku, kao i da kontroliše promociju novih duvanskih proizvoda.

- Znači, treba primijeniti sve članove (Okvirne konvencije), jer jedino na taj način možemo da kreiramo politiku antipušenja, da smanjimo prevalenciju pušenja i unaprijedimo zdravlje naše djece - istakla je Ljajević.

Ona je kazala da je prvi korak promocija nepušenja i da već u osnovnim školama treba mnogo govoriti o toj temi, jer podaci pokazuju da djeca počinju da koriste duvanske proizvode prije navršene 13. godine.

- Roditelji i nastavnici su primjer djeci. Moramo graditi ambijent u kome će upotreba duvanskih proizvoda biti apsolutno nedozvoljena - istakla je Ljajević.