Trinaestojulska nagrada bez dostojanstva: Osporeni laureati protiv velikana

Protest ispred Vile Gorica zbog dodjele Trinaestojulske nagrade ne izaziva pažnju samo zbog Bećira Vukovića, već i zbog drugog kontroverznog laureata – Velja Stanišića. U fokusu su uvrede koje je Stanišić javno izrekao na račun svjetski priznatog gitariste Miloša Karadaglića, tvrdeći da on „nije dostojan nagrade“. Njegov istup, prepun omalovažavanja, izazvao je snažne reakcije javnosti i dodatno bacio sjenku na već spornu odluku o ovogodišnjim dobitnicima.

U sjenci Bećira Vukovića, notornog negatora crnogorske državnosti, umalo da novinarskom fokusu umakne drugi, ništa manje problematičan laureat – Veljo Stanišić.

To bi se i desilo - da se nije hvalisao Veljo Stanišić, drugi dobitnik Trinaestojulske nagrade, koji se usudio da izjavi kako Miloš Karadaglić ,,nije dostojan nagrade”.

U zbrkanom, uvredljivom istupu na Gradskoj televiziji, gdje je javni servis još jednom poslužio kao megafon za šovinističke i prostačke ispade, Stanišić je otišao i korak dalje – upotrijebivši i uvredu čije značenje nećemo prenositi, ali čija težina jasno govori o dubokoj netrpeljivosti, neznanju, ali i ogoljenoj mržnji prema onome što Miloš predstavlja - svjetski priznatu, civilizovanu, savremenu Crnu Goru.

- Nešto mislim da ni kapacitet njegov, tačno to je neka viša sila, je skroman u tom nekom smsilu. Skromna je i ta naša muzička tradicija, da budemo iskreni, u odnosu na pjesničku, ili ovu našu koja se razvila poslije Drugog svjetskog rata, koja je čak u odnosu na ove narode iz regiona, na neki način ispred dosta tih naroda, republika, ne znam kako sad to da nazovem. Znači, on nije dorastao, nije dostojan te nagrade. Sa tavom nekom svetinjom tako se poigravati, tako ciganiti što bi rekli ovi, to je malo pravo da ti kažem za moj pojam ispod jednog nivoa – trudio se Stanišić da objasni tokom gostovanja na Gradskoj televiziji.

Kada neko ko je primljen na londonsku Kraljevsku muzičku akademiju sa samo 16 godina, nastupao u Ebi roudu, Karnegi holu i sa vodećim svjetskim orkestrima – odluči da odbije Trinaestojulsku nagradu iz principa, to je čin dostojanstva. Kada, pak, oni koji su cijelu karijeru proveli u lokalnim krugovima, takav gest proglase “nedostatkom kapaciteta”, onda nije problem u Milošu – već u sistemu koji ih uzdiže. Ako Miloš nije “dostojan”, onda je jasno da je dostojanstvo za ovu vlast i njene favorite zadnja rupa na svirali.

Dok se Bećirov opskurni književni opus izgubio po bibliotekama Srbije, gdje ga sada svi traže više iz radoznalosti, nego divljenja, Veljovo najveće “umjetničko dostignuće” ostaje enigmatsko LJ slovo u nikšićkom parku – simbol koji ni sami Nikšićani ne znaju da objasne. To slovo danas djeluje kao spomenik uzaludnosti, veliko, prazno i bez značenja – baš kao i Stanišićeve riječi.

Miloš Karadaglić nije “samo izvođač”, kako to Veljo kaže. On je institucija. Ambasador kulture. Umjetnik čiji se svaki ton čuje i u Londonu i u Njujorku i u Parizu. Njegova djela su zabilježena na izdanjima Decca i Sony Classical, on podržava mlade talente kroz sopstvenu fondaciju, i bori se za dostojanstvo muzike i nacije koja ga je iznjedrila. U poređenju s njim, Stanišić i Vuković su statisti – slučajni dobitnici u jednoj velikoj državnoj sramoti.

Stanišić radi kao profesor na akademiji likovnih umjetnosti u Trebinju i predaje crtanje na smjeru za crkvenu umjetnost na Bogoslovskom fakultetu u Doboju. O Vukoviću je sve već rečeno, pjesnik koji u stihovima sahranjuje Crnu Goru od koje čeka 15 hiljada eura za državno priznanje koje nosi naziv po datumu njene državnosti.

To što su takvi ljudi dobili najveće državno priznanje pokušaj je da se obesmisli sama ideja Crne Gore kao moderne, antifašističke, evropske države.