Univerzitet ''Veljko Vlahović'': UCG prije pola vijeka ponio ime narodnog heroja i borca za studentska prava

Univerzitet u Titogradu je osnovan 2. aprila 1974. godine, da bi na današnji dan, 6. maja 1975. godine promijenio naziv u Univerzitet ,,Veljko Vlahović“, i tako se zvao sve do marta 1992. godine, kada je preimenovan u Univerzitet Crne Gore. 

Odluku o novom imenu prve visokoškolske ustanove u Crnoj Gori, koji je postojao tek godinu dana, donijeli su studenti u čast Vlahovića koji je preminuo 7. marta 1975. godine.

Nije slučajno Univerzitet (ali i Brodogradilište u Bijeloj) ponio baš Veljkovo ime. 

I Univerzitet i Brodogradilište ime su dobile po narodnom heroju, studentu tehnike, borcu za studentska prava, španskom borcu, političaru i diplomati, Veljku Vlahoviću, rođenom u Trmanju kraj Kolašina 1914.godine. 

Veljko je bio jedan od najistaknutijih boraca za antifašističke ideje, prava studenata i radnika i Slobodnu Jugoslaviju  (kako se zvala radio stanica koju je vodio iz Moskve tokom Drugog svjetskog rata) u ratu i miru. 

Još 1936. godine, zajedno sa Ivom Lolom Ribarom i drugim mladim članovima Komunističke partije Jugoslavije, organizovao je borbu za autonomiju Univerziteta i bolje uslove studenata i radnika. Zbog svojih stavova, bio je jedno vrijeme zatvoren u logoru u Višegradu. 

Tada je Veljko sa protesta pozivao da Univerzitet bude slobodan i autonoman, u ''kome sveštenici nauke neće biti bankari, izvoznici i prišipetlje nenarodnog režima, već ljudi kojima su interesi nauke i naroda iznad svega''.

Kada mu u Beogradu iz političkih razloga više nije bilo dozvoljeno da studira, prešao je u Prag, ali '' očajnički krik nevine djece i žena ubijanih fašističkim bombama'' u Španiji, odakle je fašizam prijetio da poklopi cijeli kontinent, opredijelio je Veljka da se priključi internacionalnim brigadama. U bici na Harami izgubio je nogu, a kada nije mogao da se bori na frontu, njegovo oružje postalo je olovka. 

Veljko je uređivao novine, vodio radio stanicu ''Slobodna Jugoslavija'', pisao tekstove i na taj način pokušavao da u svijetu proširi istinu o Narodnooslobodilačkom ratu i borbama partizana u Jugoslaviji.

Cijenjeni političar u poslijeratnoj Jugoslaviji, bio je jedan od rijetkih koji su otvoreno stali uz studente i njihove zahtjeve 1968. godine u Beogradu. 

- A ja sam duboko uvjeren da će studenti naći način da dođu do izražaja najprogresivnija stremljenja, jer su naši studenti za socijalizam. Oni me danas pitaju: ''Imate li, druže Veljko, povjerenja u nas?'' Pa, ako ne bismo imali povjerenja u tu mladu generaciju, ne bismo imali povjerenja u budućnost- govorio je tada Vlahović.

Međutim, promjene vlasti i promjene svijesti i od Veljka su napravile nepoželjno nasljeđe koje je podsjećalo na ideje jugoslovenstva i bratstva kojih te 1992. godine na našim prostorima više nije bilo. 

Prvi je javnu promjenu imena Univerziteta ''Veljko Vlahović'' tražio tadašnji profesor i kandidat za rektora, Novak Kilibarda.

- Vlahovićev moralni zastoj, koji je bio evidentan 1968. godine, ukazuje eo ipso na činjenicu da naš mladi i revolucionarni univerzitet nosi anahrono ime.... Eto zašto poštovani skupe, mislim da je ime Veljka Vlahovića anahrono za naš Univerzitet. Ja ne predlažem da ga mijenjamo, niti ću tu inicijativu preduzimati ako postanem rektor, ali imam moralnu obavezu da kažem danas ono što sam misilio kad se Univerzitetu davalo pomenuto ime- govorio je tada profesor Kilibarda.

Ubrzo su se te ideje mogle čuti i među studentima, a inicijative su se pojavile i u studentskom časopisu ''Univerzitetska riječ.''

Predstavnici studenata tada su isticali da promjena naziva ne dolazi iz ideoloških razloga, već ''težnji za njegovom dezideologizacijom, da moderan univerzitet, kakav crnogorski teži da bude, treba da prati evropske i svjetske tokove''.

Promjena imena Univerziteta ''Veljko Vlahović'' u Univerzitet Crne Gore ozvaničena je Zakonom o Univerzitetu, objavljenom 1. avgusta 1992. godine u Podgorici, gdje je članom 3 određen naziv ustanove.

Malo današnjih studenata zna kako se Univerzitet Crne Gore nekada zvao, ne znaju ni ko je bio čovjek pored čije biste svaki dan prolaze kada idu na predavanja u zgradu Tehničkih fakulteta i Univerzitetsku biblioteku.

Crna Gora se nije obračunavala sa nasljeđem Veljka Vlahovića, ali ga jeste zanemarila. Ipak, ako išta možemo spoznati iz dešavanja koja su zadesila i Srbiju prethodnih mjeseci, ali i Crnu Goru, jasno je da su ideje za koje se Veljko borio i prije 90 godina, i prije 60, jednako aktuelne i vječne i danas, u 2025. godini, a problemi omladine istinske nauke, intelektualnog morala i autonomije Univerziteta, ideali su za koje će se nove generacije iznova boriti.