Odbor za vanjske poslove EP: Zabrinutost zbog stranog uticaja i političke nestabilnosti

Odbor za vanjske poslove Evropskog parlamenta (AFET) danas je usvojio izvještaj kojim snažno podržava ambiciju Crne Gore da pristupi Evropskoj uniji do 2028. godine, ali uz jasne poruke da su potrebni dodatni napori u reformama pravosuđa, izbornog zakonodavstva i borbi protiv organizovanog kriminala i korupcije.

Evropski parlamentarci, u usvojenom izvještaju, izražavaju ozbiljnu zabrinutost zbog malignih uticaja trećih zemalja, uključujući sajber napade, hibridne prijetnje i kampanje dezinformisanja. Posebno su osudili pokušaje uticaja na političke procese i javno mnjenje, navodeći da takve aktivnosti podrivaju povjerenje u EU i ugrožavaju reformski kurs Crne Gore.

U tom kontekstu, kritikovali su neprimjereni uticaj Srpske pravoslavne crkve, upozoravajući da vjerske institucije mogu biti alat spoljnog političkog djelovanja. Ističu važnost izgradnje otpornosti na inostrane manipulacije informacijama.

U okviru šireg izvještaja o napretku Crne Gore na putu ka Evropskoj uniji, poslanici AFET-a izrazili su zabrinutost zbog visokog stepena polarizacije medija, njihove ranjivosti na političke uticaje i stranih, kao i domaćih, dezinformacionih kampanja koje ugrožavaju demokratske procese i evropsku perspektivu zemlje.

U amandmanima, evropski poslanici osuđuju širenje narativa koji podrivaju povjerenje građana u demokratske institucije i procese, te pozivaju na izgradnju medijskog sistema otpornog na manipulacije i propagandu. U tom kontekstu, posebno se naglašava potreba za razvojem sveobuhvatnih programa medijske pismenosti, koji bi se uveli kao obavezan dio obrazovnog sistema.

U nekoliko amandmana poslanici se posebno osvrću na stanje u javnom servisu RTCG. Poziva se na institucionalnu, uređivačku i finansijsku nezavisnost RTCG-a, kao i na zakonitost u izboru njenog rukovodstva i poštovanje sudskih presuda koje se odnose na ovu instituciju.

Takođe, izražava se žaljenje što je nezavisnost javnog servisa oslabljena i ugrožena, što dodatno podriva povjerenje javnosti u medije. Podsjeća se i da RTCG mora poštovati zakon i najviše standarde odgovornosti i integriteta, kao javna institucija koja koristi sredstva građana.

Izvještaj je usvojen sa 51 glasom „za“ i 7 „protiv“, a poslanici navode da Crna Gora i dalje ima vodeću poziciju među zemljama Zapadnog Balkana kada je riječ o procesu pristupanja EU. Naglašena je visoka podrška građana i većine političkih aktera u Crnoj Gori evropskim integracijama, što, kako je navedeno, daje dodatnu snagu planiranoj dinamici reformi.

- Pozdravljamo jasan napredak Crne Gore na putu ka Evropskoj uniji. Važno je da se reforme nastave sa jednakim intenzitetom, posebno u oblastima slobode medija, izbornog zakonodavstva i borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala - poručio je izvjestilac Marjan Šarec, dodajući da evropski put ima snažnu društvenu podršku, zasnovanu na povjerenju u evropske vrijednosti.

Evropski poslanici pozivaju crnogorske vlasti da u potpunosti usklade izborni zakonodavni okvir sa standardima EU – posebno u pogledu transparentnosti, finansiranja kampanja i nadzora nad medijskim sadržajem tokom izbora. Takođe, traže uvođenje jedinstvenog datuma lokalnih izbora na nivou države, što bi, prema njihovim ocjenama, doprinijelo efikasnijem upravljanju i smanjenju političkih tenzija.

Usvajanje ove reforme postavljeno je i kao preduslov za buduće isplate iz novog „Fonda za reforme i rast“ EU, namijenjenog podršci državama kandidatima.

U izvještaju se pohvaljuje potpuna usklađenost Crne Gore sa zajedničkom spoljnom i bezbjednosnom politikom EU, uključujući sankcije Rusiji zbog agresije na Ukrajinu, kao i podrška međunarodnom poretku zasnovanom na pravilima, posebno u okviru Ujedinjenih nacija.

Izvještaj izvjestioca Šareca koji je danas usvojen na AFET-u naći će se u plenumu pred evropkim parlamentarcima od kojih se očekuje da on tada bude usvojek kao rezolucija Evropskog parlamenta