Ibrahimović i Uljarević: EU integracije traže viziju i volju

Evropski put Crne Gore stagnira primarno zbog unutrašnjih prilika, jer se sapliće o neiskorišćene šanse, zloupotrebu institucija i kršenja zakona, ocijenila je izvršna direktorica Centra za građansko obrazovanje (CGO) Daliborka Uljarević na konferenciji “13 godina evropskog puta: pravci, raskrsnice i skretanja”, koju je CGO organizovao.

Uljarević je kazala da evropski put Crne Gore, iako formalno strukturiran, nije bio pravolinijski i da su ga obilježile raskrsnice koje su nudile šanse, ali i skretanja koja su od njih udaljavala uz izostanak razumijevanja da to nije tehnička vježba, već proces duboke društvene transformacije koja traži viziju, odlučnost i političku volju.

- Evropski put Crne Gore stagnira primarno zbog unutrašnjih prilika, jer se sapliće o neiskorišćene šanse, zloupotrebu institucija i kršenja zakona -  smatra Uljarević.

Ona je napomenula da izostaje strateško usmjerenje i da se prečesto pribjegava improvizacijama i zanemarivanju obaveza, posebno iz poglavlja 23 i 24. „Mnogo smo puta bili na vratima EU, ali umjesto da ih otvorimo reformama i odgovornošću, pokušavali smo ih obiti partijskim kalkulacijama”, podsjetila je ona.

Uljarević je rekla da je neophodno podsjećati da EU nije samo ekonomska, već zajednica vrijednosti.

- Demokratija, vladavina prava, poštovanje ljudskih prava, sekularizam, tolerancija, antifašizam su njena osnova. To ne razumiju oni koji afirmišu retrogradne tendencije i ideološki motivisan istorijski revizionizam u pokušaju da relativizuju zločine, izjednače antifašiste i kolaboracioniste, i uruši tekovine na kojima je savremena Evropa zasnovana - pojasnila je Uljarević.

Ona je poručila da ukrajinski narod danas ne brani samo svoju teritorijalnu cjelovitost, već i evropske ideale slobode, dostojanstva i suvereniteta.

Uljarević je podsjetila i da je u nedavno usvojenoj Rezoluciji Evropskog parlamenta izražena zabrinutost zbog političkog revizionizma, koji iskrivljuje istorijske, ali i sudski utvrđene činjenice, produbljuje podjele i potkopava odgovornost.

- Evropske institucije osuđuju glorifikaciju ratnih zločinaca i negiranje međunarodnih presuda. Mi se još u Crnoj Gori borimo da objasnimo da Radovan Karadžić jeste ratni zločinac i da ne zaslužuje nikakve nagrade i hvalospjeve - istakla je Uljarević.

Prema njenim riječima, Crna Gora i dalje bilježi najviši nivo podrške građana i građanki članstvu u EU među zemljama regiona, a građani ne traže Evropu zbog birokratije, već zbog dostojanstva, reda i jednakih šansi.

- Njihov glas - zajedno s glasom kritički orijentisanog civilnog društva - ostaje najautentičniji evropski signal u Crnoj Gori. Taj signal vlast mora da čuje i uvaži, ako je naučila nešto iz iskustva prethodnih koje su pale kada su se otuđile od građanstva i civilnog društva - rekla je Uljarević.

U CGO-o, kako je navela, smatraju da je krajnje vrijeme da se promijeni paradigma političkog djelovanja.

- To uključuje napuštanje partitokratskog i klijentelističkog modela i uspostavljanje okvira u kojem se institucije jačaju, zakoni poštuju, a ljudska prava štite bez kalkulacija - smatra Uljarević.

Ona je pojasnil da je zajednički zadatak svih da ne dozvolimo da evropska perspektiva postane talac partijskih strategija, iskrivljenih narativa prošlosti ili populističke retorike bez vrijednosnog oslonca.

- Za 13 godina možete završiti završiti osnovnu i srednju školu, ili srednju školu i fakultet uz doktorat – a mi još nijesmo položili ni prvo polugodište, sa samo sedam od 33 poglavlja, odnosno 20 odsto privremeno zatvorenih poglavlja -  navela je Uljarević u osvrtu na dužinu pregovora.

Ona je upozorila da pristupanje EU nije moguće uz istovremeno udaljavanje od građanskih vrijednosti i ignorisanje, ili još gore nadanje, svih koji kritički promišljaju i ukazuju na slabosti u procesu i načinu vođenja politike i institucija da će se taj proces sam od sebe završiti.

- Završila bih s porukom nade, ali ne i naivnog optimizma. Crna Gora još može biti priča politike proširenja EU. Međutim, ta šansa nije garantovana, već ona mora biti zaslužena - svakim potezom, svakom odlukom, svakim djelom - zaključila je Uljarević.

Ministar vanjskih poslova Ervin Ibrahimović kazao je da se, kada se govori o putu Crne Gore ka članstvu u EU, ne govori samo o pregovaračkom procesu.

- Govorimo o strateškom opredjeljenju, ali i dubokom uvjerenju da pripadamo zajednici država koje njeguju demokratske slobode, jednakost i vladavinu prava kao fundamentalne vrijednosti - istakao je Ibrahimović.

On je podsjetio da je Crna Gora nedavno zatvorila poglavlje 5 – Javne nabavke, na Međuvladinoj konferenciji u Briselu, što je, kako je ocijenio, nastavak veoma uspješnog perioda.

Prošle godine, kako je rekao Ibrahimovć, ostvaren je ključni iskorak kroz dobijanje pozitivnog Izvještaja o ispunjenosti privremenih mjerila u poglavljima 23 i 24 (IBAR).

- IBAR je bio dodatan podsticaj našem integracionom procesu, koji nas sada vodi ka ispunjenju uslova za privremeno zatvaranje preostalih poglavlja do kraja 2026. godine, a potom i do konačne političke i tehničke pripreme za članstvo - naveo je Ibrahimović.

On je podsjetio da je Crna Gora na Međuvladinoj konferenciji u decembru prošle godine, nakon sedam godina, nastavila proces zatvaranja pregovarčkih poglavlja, što je dalo novu energiju i nadu u evropsku budućnost Crne Gore.

Kako je kazao Ibrahimović, u bliskoj saradnji sa Evropskom komisijom (EK) pripremljen je Plan puta za zatvaranje preostalih pregovaračkih poglavlja, s jasno definisanim rokovima za ispunjavanje završnih mjerila.

- Do kraja ove godine, u saradnji sa EK i uz podršku država članica EU, posebno Poljske i Danske koje predsedavaju Savjetom EU u ovoj godini, radićemo naporno kako bi se ispunili uslovi za privremeno zatvaranje više poglavlja - poručio je Ibrahimović.

Crna Gora, kako je ocijenio, u kontinuitetu potvrđuje da postoji politička volja, jasna strategija i institucionalna posvećenost da postigne svoj zacrtani strateški cilj ulaska u EU.

- Na ovom putu smo uvijek bili realni i znamo da smo, pored uspjeha i postignuća, imali i problema i izazova, koji su povremeno uticali na tempo reformi - dodao je Ibrahimović.

Prema njegovim riječima, EU je, takođe, zbog unutrašnjih izazova prolazila kroz fazu zamora od proširenja.

- Iako su raniji signali iz Brisela, poput poruka iz jednog od prošlih mandata EK da neće biti proširenja, bili obeshrabrujući i u jednom dijelu usporili reformske procese, danas svjedočimo obnovljenom evropskom momentumu - kazao je Ibrahimović.

On je dodao da vjeruje da unutrašnja reforma EU, o kojoj se razgovara, i proces proširenja treba i moraju ići ruku pod ruku.

- Svaki naš reformski iskorak potvrđivao je ono što je uvijek bila i ostala konstanta: evropska budućnost Crne Gore nema alternativu - istakao je Ibrahimović.

On je kazao da je, sa druge strane, nova geopolitička realnost – prije svega ruska agresija na Ukrajinu, sve veća globalna neizvjesnost i time potreba za snažnijom i ujedinjenijom Evropom – donijela novu energiju i potvrdila činjenicu da je proširenje geopolitička nužnost.

- Crna Gora, kao najnapredniji kandidat za članstvo, danas ima realnu priliku da iskoristi ovaj trenutak i da se izdvoji kao država spremna da kapitalizuje godine reformi i političkih odluka koje nas vode ka punopravnom članstvu u EU - rekao je Ibrahimović.

Prema njegovim riječima, evropska integracija nije samo proces ispunjavanja mjerila i donošenja zakona.

- Ona je test naše spremnosti da evropske vrijednosti živimo kroz vladavinu prava, nezavisne institucije, zaštitu i promociju ljudskih prava i sloboda i funkcionalnu tržišnu ekonomiju - naveo je Ibrahimović.

On je kazao da EU ne traži savršenstvo, već dosljednost, ne traži brzinu, već kontinuiranu posvećenost.

- A Crna Gora već pokazuje da evropski put nije naš izbor samo zato što je geopolitički racionalan, već zato što svojim razvojem i spremnošću zaslužujemo da budemo dio EU - naglasio je Ibrahimović.

Crna Gora, kako je dodao, svojim vrijednostima pripada Evropi, kao partner koji je stopostotno usaglašen sa zajedničkom vanjskom i bezbjednosnom politikom EU i kao kredibilan i odgovoran akter u regionu kojem su dobrosusjedski odnosi i regionalna saradnja od suštinskog značaja.

- Zato danas kada uživamo većinsku podršku građana članstvu Crne Gore u EU i kada politika proširenja u Briselu ponovo zauzima zasluženo mjesto, imamo jedinstvenu šansu da ostvarimo svoj strateški cilj i obezbijedimo sigurnu, stabilnu i prosperitetnu evropsku budućnost svojim građanima i budućim generacijama -  poručio je Ibrahimović.

Konferencija "13 godina evropskog puta: pravci, raskrsnice i skretanja" dio je projekta koji se realizuje uz podršku regionalnog programa SMART Balkans, koji sprovode Centar za promociju civilnog društva (CPCD), Centar za istraživanje i javnu politiku (CRPM) i Institut za demokratiju i medijaciju (IDM), uz finansijsku podršku Ministarstva vanjskih poslova Norveške.