Fudbalske lekcije iz Rumunije: Šta se može naučiti od „trikolora sa Balkana“

Kako unaprijediti crnogorski fudbal? - pitanje je kojim se bave manje-više svi fudbalski poslenici u nas (mada vjerovatno najmanje oni koji bi najviše trebalo). Odgovore sam potražio u trenerskom iskustvu iz Rumunije, u kojoj sam proveo posljednje tri godine kao stipendista njihove Vlade. Kroz rad i stalnu komunikaciju sa kolegama, imao sam priliku da se upoznam na prvom mjestu sa razvojem njihovih mlađih kategorija i edukacijom trenera. Može se zaključiti da, iako ni geografski ni mentalitetski nijesu daleko od nas, „trikolori sa Balkana“ jesu štrikirali brojne prakse i poteze koje njihov fudbal, uprkos nedostacima, trenutno čine naprednijim od našeg.

I - Iskustva iz Fudbalskog saveza Rumunije

Materijali za trenere

Na sajtu Fudbalskog saveza Rumunije (FRF) objavljeni su Strateški plan, Tehnički plan i Metodologija rada sa mlađim selekcijama. Za trenere su od posebne važnosti druga dva dokumenta koji definišu nacionalni stil igre, profil igrača za reprezentaciju i način rada sa mlađim kategorijama. Ova dokumenta su ne samo kvalitetno urađena već, i što je najbitnije, svima dostupna.

Pored ovih publikacija i priručnika, od Nacionalne fudbalske akademije (tijela koje bi kod nas najviše odgovaralo Centru za edukaciju) svaka tri mjeseca na i-mejl adresu trenera u Rumuniji stiže onlajn časopis, koji sadrži članke, intervjue, obavještenja, istraživanja, preporuke za čitanje itd. na različite teme bitne za trenersku struku.

Edukacija na prvom mjestu

Nacionalna fudbalska akademija ide u korak sa zahtjevima savremenog fudbala. Osim standardnih trenerskih licenci (A, B, C, Pro) dostupni su i kursevi za skaute i video-analitičare. Postoji i kurs za sportske direktore, a posljednji koji je ovih dana dodat je program za koordinatore akademija. Iako nisam imao priliku da učestvujem na nekom od ovih specijalizovanih seminara, jasno je da edukacioni repertoar odgovara povećanju broja uloga koje stručni tim danas obuhvata.

U rumunskom savezu su svjesni da moraju učiti od drugih. Njihova škola za trenere zato sarađuje sa belgijskom i švajcarskom, čija iskustva, znanje i mišljenja traže. Konkretno, edukatori iz ovih zemalja drže predavanja polaznicima licenci za rad sa mlađim kategorijama. Mada sam povremeno skeptičan po pitanju međunarodnih saradnji (ipak su savezi istovremeno i konkurenti), stav je evidentno zdrav – biti otvoren i učiti od drugih.

Savez i fakulteti za sport usko sarađuju. FRF ima poptisane ugovore o saradnji sa dvanaest fakulteta, teži se međusobnom usaglašavanju programa, a u budućnosti i izdavanju UEFA licenci na osnovu završenih studija na fakultetu. Rukovodioci škole za trenere gostuju na naučnim konferencijama koje organizuju fakulteti i održavaju radionice na temu razvoja omladinskog fudbala, nacionalnog stila igre itd.

Postupnost u mlađim kategorijama

U sistemu takmičenja mlađih kategorija u Rumuniji igra jedanaest na jedanaest na cijelom terenu počinje od kadeta, tj. od kategorije U15. Prethodno, u kategoriji starijih pionira (U14), igra se takođe jedanaest na jedanaest ali na skraćenom terenu, dok se u kategoriji godina dana mlađoj, U13, igra devet na devet na polovini terena. U poređenju sa našim sistemom, takmičenje u punom kapacitetu počinje kasnije, a sami prelazak je postupniji.

Biranje igrača za reprezentacije u mlađim selekcijama zasniva se na rigoroznom skauting sistemu. Pored selektora u procesu pronalaženja talenata učestvuju skauti i treneri koji prate iz kola u kolo igrače uzrasta četrnaest do devetnaest godina. Za nas vjerovatno najbitniji aspekt cijelog postupka jeste ocjenjivanje igrača prema zajedničkom formularu, kao i unošenje izvještaja u bazu podataka.

II - Iskustva iz Akademije Selte

Taktika od malih nogu

U zvaničnoj akademiji Selte u Brašovu, tj. u njhovoj pionirskoj U14 ekipi koju sam imao priliku da vodim, igrači su već prije mog dolaska bili obučeni da igraju u sistemima 4-1-4-1 i 3-4-3, koje smo mijenjali zavisno do utakmice i trenutnog rezultata. Pored toga, makar jedan od naših bočnih bekova se tokom napada otkrivao u sredini terena, taktički trend koji se danas među seniorskom ekipama u Evropi gleda često, a kod nas nažalost rijetko, ako i uopšte.

Posjete školama

Treneri, nakon što dobiju dozvolu od uprave škole, posjećuju časove fizičkog vaspitanja u osnovnim školama. U klubu se prethodno utvrđuju aktivnosti kojima će se đeca testirati i provjeriti njihovi motorički, karakterni i fudbalski kvaliteti. Na kraju ovog pokaznog treninga, najbolji su bivali pozvani u naš klub (pod uslovom da već nijesu članovi nekog drugog kluba). Ovo je bila jedna od aktivnosti u kojima sam uživao, a koja je i dala rezultate.

Ne improvizaciji

Svaki trener je bio dužan da koordinatoru akademije dostavi plan treninga, prije nego što bude izveden na terenu. Sve treninge i utakmice treneri bilježe u svoje dnevnike koje dobijaju u klubu, a vraćaju popunjene na kraju mjeseca radi evidencije. Iako ovaj sistem ima neke mane jer postoji određena doza rigidnosti u samom načinu ispunjavanja dnevnika rada, rješava improvizaciju koja nije rijetka u radu sa mlađim kategorijama.

Akcija sad

Širok spektar kurseva za edukaciju, postupnost i sistematičnost rada u mlađim kategorijama i brojni trenerski materijali – zdrave su prakse u Rumunskom fudbalskom savezu. Gledano kroz klubove ističu se skautiranje po školama, planiranje treninga, kao i rana taktička obuka.

Šta od ovoga i u kojoj mjeri može biti primijenjeno odmah ili u najkraćem roku u Crnoj Gori? Sve, u potpunosti. Treba naravno osmisliti, pitati, obavijestiti, pronaći, izvesti, organizovati, uložiti vrijeme, ali što ćeš, tako ti je to kad imaš misiju. Ako 'oćeš samo da figuriraš – nije problem.

Ovđe nijesu ni izbliza popisane moderne fudbalske metode koje se praktikuju u Rumuniji. I na tome im svaka čast. A što se nas tiče, maštu i trud možemo uložiti u unaprjeđenje fudbala, ili u traženje izgovora.