Centar za istraživanje holokausta: Za dom spremni nedvosmisleno ustaški pozdrav

U jeku javnih i pravnih rasprava o upotrebi pozdrava „Za dom spremni“, Centar za istraživanje holokausta i genocida u Jugoistočnoj Evropi (CHGRSE) sa Univerziteta u Rijeci objavio je stručno saopštenje o njegovom istorijskom porijeklu.

U saopštenju, zasnovanom na naučnim spoznajama, nedvosmisleno se navodi da je pozdrav uveo ustaški pokret i da je bio službeni pozdrav Nezavisne Države Hrvatske (NDH), navodi se u njihovoj objavi.

„Ustaški pozdrav po uzoru na sile Osovine“

Prema dostupnim istorijskim izvorima i naučnom konsenzusu hrvatskih i međunarodnih istoričara, pozdrav ‘Za dom spremni’ postao je službeni pozdrav NDH odmah po njenom osnivanju 1941. godine.

Arhivska građa iz tog perioda pokazuje da se koristio u vojnim naređenjima, administrativnim dokumentima i propagandi, gdje je služio kao zvanični pozdrav oblikovan po uzoru na fašističke i nacističke pozdrave sila Osovine.

- Postoje i dokazi da je ustaški pokret taj pozdrav počeo da koristi već početkom 1930-ih godina kao dio svog simboličkog rječnika. Pod vođstvom Ante Pavelića, pozdrav je formalizovan i popularizovan kao sastavni dio identiteta režima NDH- navodi CHGRSE.

„Nema dokaza koji osporavaju da je ZDS iz perioda fašizma“

Iz Centra upozoravaju da tvrdnje iz pojedinih medijskih istupa i neakademskih publikacija, koje sugerišu da se pozdrav možda pojavio krajem 19. ili početkom 20. vijeka, nijesu potkrijepljene provjerljivim arhivskim izvorima i da su u suprotnosti sa širim istorijskim istraživanjima.

Naglašavaju da do danas nije iznesen nijedan vjerodostojan dokaz koji bi promijenio naučni konsenzus o porijeklu pozdrava iz perioda fašizma. Cjelokupna formulacija, ističu, potiče isključivo iz ideološkog i državno-institucionalnog okvira ustaškog režima.

„Neizbrisiva veza s genocidnim režimom“

U saopštenju se zaključuje da se pozdrav „Za dom spremni“ mora razumjeti kao eksplicitno ideološki simbol ustaškog režima NDH — države odgovorne za genocid nad Jevrejima, Srbima i Romima, kao i za masovne zločine nad antifašistima, nepoćudnim Hrvatima i drugim grupama tokom Drugog svjetskog rata.

- Čak i kad bi se pronašle reference na pozdrav koje su prethodile pojavi ustaša, njegova sistemska upotreba od strane ustaškog režima neizbrisivo ga je povezala s hrvatskim fašizmom, bilo u punom ili skraćenom obliku. Kasnija upotreba tog ustaškog pozdrava nije mogla, niti može, ukloniti tu povezanost- navodi se.

Naprotiv, ona neizbježno priziva zločinačko nasljeđe ustaškog pokreta, bez obzira na namjeru onoga ko pozdrav koristi. Njegova savremena javna upotreba, stoga, neizbježno normalizuje simbole ustaškog genocidnog sistema i stoji u neposrednoj suprotnosti sa ustavnim i moralnim temeljima Republike Hrvatske, zaključuje se u saopštenju Centra.