Doderović o negativnom prirodnom priraštaju: Pljevlja se vraćaju na stanje iz 1921. godine
U 17 crnogorskih opština zabilježen je negativan prirodni priraštaj, odnosno da je broj preminulih građana veći od broja novorođenčadi. Najgore demografsko stanje je u Pljevljima, gdje je negativni prirodni priraštaj čak minus 158, što znači da je tolika razlika između broja umrlih građana i rođenih beba, pokazuju podaci Monstata od januara zaključno sa septembrom.
Negativan prirodni priraštaj bilježi se i u Andrijevici (minus 25), Beranama (minus 34), Bijelom Polju (minus 59), Cetinju (minus 48), Danilovgradu (minus 34), Gusinju (minus 11), Herceg Novom (minus 53), Kolašinu (minus 16), Kotoru (miunus 16), Mojkovcu (minus 22), Nikšiću (minus 73), Petnjici (minus 17), Plavu (minus 8), Plužinama (minus 21), Šavniku (minus 17) i Žabljaku (minus 14). Pozitivan prirodni priraštaj imaju Bar (plus 91), Budva (plus 106), Podgorica (plus 542), Rožaje (plus 101),Tivat (plus 44), Tuzi (plus 29), Ulcinj (plus 12) i Zeta (plus 30).
Komentarišući ove podatke, demograf Miroslav Doderović upozorava da se Pljevlja, kada je u pitanju demografska slika, vraćaju na stanje iz 1921. godine – na najgori indeks prirodnog priraštaja.
Demografska kriza počela je 2020. godine sa kovidom i došle su negativne stope prirodnog priraštaja. Kada se pogleda demografska struktura Crne Gore, možemo da vidimo da dvije trećine od 25 opština, ili njih 17, ima negativan prirodni prirštaj i da su unutrašnje migracije rezultat društveno-ekonomskih procesa. Možemo da uočimo da Podgorica ima porast kada je u pitanju stanovništvo i pozitivne stope prirodnog priraštaja. Podgorici se mogu priključiti Budva, Tivat, Bar… Ostale opštine su u dubokoj demografskoj krizi, koja je posledica neoliberalne ekonomije i iseljavanja mladih ljudi. Imamo potpuno praznine kada su u pitanju određena godišta i jedan fenomen lančanih migracija, da se odrđenim iseljevanjem povlače i drugi iseljenički kontingenti – kazao je Doderović za “Dan”.
On ukazuje da je naša demografska ravnoteža poremećana i da nemamo demografsku strategiju oporavka.
Prirodni priraštaj ne može se popraviti bez ekonomske stabilnosti. Treba da postoji društveni optimizam i saglasnost da naš demografski oporavak treba da bude naslonjen na određene ekonomske mjere koje bi trebalo da dobiju regionalni karakter, a koje bi jačale porodice i oporavak nataliteta. Jedan od ključnih uslova za oporavak je ekonomska stabilnost, stanovanje i jačanje mreže socijalnog servisa – ističe Doderović.
Činjenica da je 17 crnogorskih opština u stadijumu duboke i najdublje demografske starosti to vrlo uvjerljivo potvrđuje, ali i drugi važni parametri – poput udjela starog stanovništva u ukupnoj populaciji, broja djece i mladih, kao i podatak da je sjever države u periodu od 1991. do 2023. napustilo ukupno 65.940 stanovnika, a u periodu od 2011. godine – 25.258.
Za demografiju je ranije bio zadužen aktuelni minstar sporta i mladih Dragoslav Šćekić. Vlada je u martu formirala Savjet za demografiju, koji je rasformiran nakon rekonstrukcije u julu. U međuvremenu je taj savjet, mjesec prije rekonstrukcije, održao samo jednu sjednicu – i to konstitutivnu.
Vlada Milojka Spajića zasad nije dala konkretne rezultate u borbi sa negativnim prirodnim priraštajem, niti smo vidjeli bilo kakve konkretne mjere. Nažalost, nema ni nagovještaja da će se bar zaustaviti ovaj negativni trend i iseljavanje mladih iz manje razvijenih sredina, posebno na sjeveru države, koji polako ostaje bez stanovnika.
Podstaknut uvoz radne snage
Doderović kaže da je u nedostatku doamće radne snage u turizmu, građevinarstvu i poljoprivrdi podstaknut uvoz radne snage, koji se nastavlja.
Imamo preko 25.000 dozvola za strance, zatim ulazak stranaca u državu, koji se kreće i do 120.000. Ovo ukazuje da će stranci u pojedinim oblastima i opštinama često biti u zabrinjavajućem broju. Nijesmo se opredijelili za planirane migracije, demografski oporavak i integrisanja radne snage. Sve to pokazuje da mi nemamo institucije koje bi se bavile ovim problemima – zaključuje Doderović.