Istine iza mitova o karcinomu pluća: Sve što treba znati o rizicima i prevenciji bolesti
Karcinom pluća često izaziva strah i nesigurnost i zato je lako podleći pogrešnim pretpostavkama i zabludama, kazali su u Institutu za javno zdravlje (IJZ).
Jedan od elemenata kampanje za podizanje svijesti o prevenciji karcinoma pluća pod sloganom „Provjeri svoja pluća, produži igru života. Ne čekaj – zakaži pregled!“ je upravo da edukuje građane kako da brinu o sopstvenom zdravlju.
Cilj kampanje, koju sprovodi Respiratorno udruženje Crne Gore, u saradnji sa partnerima, je da podstakne građane na redovne preventivne preglede, kao i pravovremeno otkrivanje bolesti i usvajanje zdravijih životnih navika.
IJZ donosi nekoliko najčešćih mitova o ovoj bolesti i istini koja stoji iza njih, a koje prenosimo integralno:
Mit 1: Karcinom pluća pogađa samo pušače
Istina: Pušenje jeste vodeći uzrok. Prema Svjetskoj zdravstvenoj organizaciji, oko 85 odsto slučajeva karcinoma pluća povezuje se sa duvanom, ali karcinom pluća se javlja i kod ljudi koji nikada nisu pušili. Studije pokazuju značajan udio oboljelih koji nikada nisu pušili; u nekim populacijama to čini 15 do 20 odsto slučajeva, a kod žena u određenim regionima i više. To znači da niko nije potpuno „bezbjedan“ samo zato što ne puši.
Mit 2: Ako nemam simptome, nemam karcinom pluća
Istina: Rani stadijumi karcinoma pluća često su bez simptoma, tumor može rasti dugo vremena prije nego što izazove kašalj, krvarenje ili teškoće sa disanjem. Zato se rana otkrivanja oslanjaju na preventivne preglede, koji povećavaju šansu za otkrivanje bolesti u ranom stadijumu kada su terapijske opcije efikasnije. Nemojte čekati simptome da biste provjerili zdravlje pluća.
Mit 3: Kratkotrajno izlaganje dimu ili zagađenju nije opasno
Istina: Iako je rizik veći kod dugotrajnog izlaganja, nauka pokazuje da čak i izloženost zagađenom vazduhu i sitnim česticama (PM2.5) doprinosi povećanom riziku od karcinoma pluća. Međunarodna agencija za istraživanje kancera (IARC) svrstala je zagađenje vazduha u grupu kancerogena, a istraživanja povezuju izloženost sa porastom adenokarcinoma pluća među nekim populacijama. Kontrola zagađenja i smanjenje izloženosti, kako na nivou javnog zdravlja, tako i u svakodnevnom životu, važni su faktori prevencije.
Mit 4: Ako niko u porodici nije imao dijagnozu kanrcinoma pluća, ja sam bezbjedan/na
Istina: Porodična anamneza može povećati rizik, ali mnogi faktori utiču na nastanak karcinoma pluća: pušenje, izloženost radnim kancerogenima (azbest, radon), zagađenje vazduha, genetika i starost. Pravilna procjena rizika treba da uzme u obzir više faktora, ne samo porodičnu istoriju.
Šta možete uraditi odmah?
Ako pušite, potražite podršku za prestanak pušenja. Prestanak pušenja je najefikasnija mjera smanjenja rizika za karcinom pluća. Ne zanemarujte uporne simptome (dugotrajan kašalj, iskašljavanje krvi, neobjašnjiv gubitak težine, otežano disanje) i javite se ljekaru odmah.
Razgovarajte sa ljekarom o mogućnostima praćenja ako imate i faktore rizika (dugogodišnje pušenje, izloženost azbestu, porodična anamneza, visok nivo zagađenja…).
Posjetite sajt Respiratornog udruženja Crne Gore (RUCG), ispunite kratki upitnik o rizicima za zdravlje pluća i dobićete odgovor u formi smjernica za naredne korake.
Ako upitnik ukaže na povišen rizik, zakažite preventivni pregled kod pulmologa ili izabranog ljekara.
Karcinom pluća dijagnostikovan u ranom stadijumu može imati znatno bolju prognozu i više terapijskih opcija, uključujući operativno liječenje i ciljne terapije. Programi prevencije i pravilna informisanost građana mogu smanjiti broj kasnih i smrtonosnih dijagnoza.
Širite provjerene informacije: razgovarajte prvo sa ljekarima, a zatim porodicom, prijateljima i kolegama. Mitovi ugrožavaju zdravlje, a provjerene činjenice spašavaju živote.