Juventas: Osobe koje se bave seksualnim radom u Crnoj Gori izložene sistemskoj diskriminaciji i nasilju
Povodom 17. decembra – Međunarodnog dana borbe protiv nasilja nad osobama koje se bave seksualnim radom, NVO Juventas upozorava da su ove osobe u Crnoj Gori i dalje izložene sistemskoj diskriminaciji, dok za institucije ostaju gotovo nevidljive.
Kako navode iz Juventasa, istraživanja pokazuju da se osobe koje se bave seksualnim radom suočavaju sa izrazito visokom socijalnom distancom u gotovo svim aspektima društvenog života. One spadaju među društvene grupe koje opšta populacija najteže prihvata, što direktno utiče na njihovu ličnu bezbjednost, mentalno zdravlje i pristup osnovnim pravima.
Podaci Instituta za javno zdravlje Crne Gore, prikupljeni 2022. godine u saradnji sa NVO Juventas, pokazuju da je više od polovine osoba koje se bave seksualnim radom tokom života doživjelo neki oblik nasilja, dok je više od trećine bilo izloženo nasilju u posljednjih godinu dana. Uprkos tome, svega 12,8 odsto njih obratilo se institucijama za pomoć, što, kako ističu, ukazuje na duboko nepovjerenje u sistem i osjećaj da institucionalna zaštita nije dostupna.
Posebno zabrinjavaju rezultati istraživanja javnog mnjenja koje je Juventas sproveo krajem 2023. godine. Skoro četvrtina ispitanika (25,9 odsto) ne smatra da policija treba da štiti osobe koje se bave seksualnim radom u slučaju nasilja, dok 50,6 odsto građana podržava njihovo kažnjavanje. Ovakvi stavovi, navode iz Juventasa, odražavaju snažne moralne i kulturne predrasude koje normalizuju nasilje, obeshrabruju obraćanje institucijama i produbljuju društvenu isključenost.
Iz Juventasa upozoravaju da je institucionalna podrška osobama koje se bave seksualnim radom izuzetno ograničena. Zdravstveni i socijalni sistemi se percipiraju kao nedovoljno dostupni i nedovoljno senzibilisani, naročito u oblasti mentalnog zdravlja, psihološke i socijalne zaštite. U praksi, podrška se najčešće svodi na neformalne mreže, dok jedini kontinuirani servis, ali obimom nedovoljan, pruža civilni sektor, kroz Juventasov drop-in centar.
– Ovim putem pozivamo na hitno pokretanje mehanizama koji će zaustaviti fizičko, institucionalno i psihološko nasilje nad osobama koje se bave seksualnim radom. Nasilje kojem su izložene nije izolovan incident, već posljedica društvene stigme, visoke socijalne distance i nedostatka sistemskih mehanizama zaštite – poručuju iz Juventasa.
Oni ističu da borba protiv nasilja nad osobama koje se bave seksualnim radom mora podrazumijevati jasnu institucionalnu odgovornost, zaštitu ljudskog dostojanstva i pravo na sigurnost svake osobe.
Juventas predlaže sljedeće mjere:
Pokretanje dugoročnih nacionalnih kampanja protiv nasilja, stigme i diskriminacije, sa posebnim fokusom na osobe koje se bave seksualnim radom;
Unapređenje obrazovnih kurikuluma na svim nivoima, kroz sistemsko obrađivanje tema ljudskih prava, socijalne inkluzije i prava marginalizovanih grupa;
Kontinuirane obuke za policiju, zdravstvene i socijalne radnike, sudije, tužioce i novinare o radu sa osobama koje se bave seksualnim radom;
Uvođenje jasnih protokola protiv diskriminacije u institucijama i dosljedno sankcionisanje diskriminatornih praksi i institucionalnog nasilja;
Uspostavljanje specijalizovanih timova povjerenja, po uzoru na postojeće modele saradnje sa LGBTIQ+ zajednicom;
Obezbjeđivanje besplatnog psihološkog savjetovanja i linija za hitnu psihološku podršku kao standardne javne usluge;
Unapređenje dostupnosti zdravstvenih i socijalnih usluga, posebno u oblasti mentalnog zdravlja i dječije zaštite;
Razmatranje modela dekriminalizacije i regulacije seksualnog rada, u skladu sa međunarodnim preporukama i dobrim praksama, uz fokus na zaštitu ljudskih prava, sigurnosti i zdravlja.
– Nasilje nad osobama koje se bave seksualnim radom rezultat je političkih odluka, društvenih vrijednosti i institucionalne neodgovornosti – i zato se može i mora zaustaviti – zaključuju iz NVO Juventas.