Novi broj Komune posvećen arhitektonsko-graditeljskom nasljeđu Podgorice

Iz štampe je upravo izašao 51. broj časopisa Komuna na povećanom broju stranica (32) sa bogatim programskim sadržajem o arhitektonsko-graditeljskom nasljeđu Podgorice i dijelom onih koji su ostavili traga u graditeljskom životu Podgorice i Crne Gore. Kako su saopštili, ovaj broj se već nalazi na svim prodajnim mjestima i kioscima za štampu u svim crnogorskim gradovima.

Oni su iz širokog tematskog opusa ovog posebnog tematskog broja u kojem su učestvovali poznati i kompetetni autori izdvojili neke od naslova.

- Najnoviji broj Komune počinje Uvodnikom prof dr Slavice Stamatović Vučković u kojem se ističe da „ kao snažan nosilac društvenog identiteta arhitektura je neka vrsta >hard< memorije, zbog čega i ima tako značajnu ulogu u stvaranju i održavanju kolektivnog sjećanja jer slojevi grada i iskustva prošlosti stvaraju njegov identitet-palimpsest različitih rukopisa“. Uz ovaj “tematski broj o arhitektnosko-graditeljskom nasljeđu Podgorice mr Željko Rutović u tekstu pod nazivom „Čitati grad“ na primjeren način govori da „danas kada se gradovi ubrzano transformišu i dobijaju futurističke ideje i vizije, sve više dolazi do izražaja njihovo istorijsko arhitektoinsko nasljeđe kao jedinstveni govor prošlosti - naveli su oni.

U ovom posebnom tematskom broju Komune mr Veselin Konjević vodi nas kroz Podgoricu kroz vjekove sa svojim tekstom pod nazivom „Grad nastajao na šest rijeka“ u kojem naglašava da se Podgorica prvi put pominje u dokumentima Kotorskog arhiva 1326. godine, a da je ubrzano rasla minulih godina doživljavajući pravi preporod naročito na polju intezivne urbanizacije i razvoju građevinarstva.

- S druge strane Danilo Burzan piše o Duljki kao kolijevci Podgorice koja zaslužuje mnogo veću pažnju, kao i urbanizaciji Podgorice gdje u tekstu pod nazivom „Ulice kratkog sjećanja“ piše da je svaka priča o ulicama Podgorice vezana za njenu urbanizaciju. Tu je i tekst sa naslovom „ Knjiga postojanja Podgorice“ o graditeljskoj baštini Velizara Radonjića u kojem on ističe da „graditeljsko nasljeđe i graditeljska baština nijesu samo artefakti, arheološke iskopine, stare zgrade ili mostovi, već da je ona i hronika našeg nastajanja i postojanja, naša istorijska čitanka, knjiga postanja i najviši sertifikat našeg identiteta“ - naglasili su u Komuni.

U ovom broju Komune iz pera Marijana Maša Miljića je i još jedno podsjećanje na Jusovaču - zapušteno kameno zdanje u srcu Podgorice koje prestavlja ruglo grada, koje će, napokon, kako najavljuju iz Uprave za kapitalne projekte, Glavnog grada i Ministarstva kulture i medija, konačno biti rekonstruisano.

- O Podgorici kao prostoru sudara i prožimanja raznih kultura i civilizacija u tekstu sa naslovom „Plodni dodir različitih kultura“ piše Abdulah Bato Abdić i podsjeća na Vezirov most kao grandiozno kameno djelo po kojem se Podgorica, između ostalog odavno prepoznavala, a Slobodan Čukić o podgoričkom manastiru Sv.Đorđe koji nikada nije zaživio, ali je kao dokaz za izgradnju tog manastira ostao pečat iz 1408.godine kao jedini svjedok, dok Ivan Kern piše o zaboravljenom nekada velelepnom antičkom mostu na morači, jednom od najljepših mostova koje su ovi krajevi vidjeli i koji je ostao sakriven u vremenu i prostoru - istakli su oni.

O graditeljskom nasljeđu Stare varoši i Drača piše arhitektica mr Jovana Radević koja u u tekstu pod nazivom „Od reciklaže materijala do recikalaže ideja „ ističe da „zidine Stare varoši i Drača čuvaju brojne lekcije iz istorije Podgorice, ali nas takođe, dosta toga mogu naučiti i o načinu gradnje“, dok dr Goran Sekulović u tekstu sa naslovom „Arhitektura nije naselje ili grad, već ideja prostora“ napominje da kada se govori o korjenima i pionirima podgoričkog svaremenog graditeljstva i arhitektonskog rukopisa, nužno se mora imati u vidu vrijeme nakon Drugog svjetskog rata“.

- Iz ugla Zlatka Vujotića, neprevaziđenog majstora i obnovitelja starih kamenih građevina, Komuna u ovom posebnom tematskom broju objavljuje tekst sa naslovom „Jezgra Podgorice moraju ostati autentična „ gdje konstatuje da Mirkova i Stara varoš ubrzano nestaje pod naletom betona“, a u ovom broju publikovan je i svojevremeni tekst Pavla Rovinjskog o starim podgoričkim kućama. O arhelogiji Podgorice-zakonodavnom i institucionalnom okviru piše dr Petra Zdravković, koja kao direktorica Uprave za zaštitu kulturnih dobara piše da Podgorica obiluje arheološkim lokalitetima širokog hronološkog opsega, od praistorije do savremenog doba - dodali su u Komuni.

U tekstu sa naslovom „ Prvi stambeni objekti s kraja XV vijeka“ dr Igbala Šabović Kerović ističe da je Podgorica od osnivanja i nakon 1878.godine, pa sve do sredine XX vijeka predstavljala organski jedinstvenu cjelinu čiji se urbani rast, u odnosu na nasljiđenu urbanu strukturu, nakon 1878 godine vezuje za formiranje nove Mirkove varoši, a transformacije za kasniji period, vrijeme donošenja i implementaciju prvih regulacionih planova tokom druge polovine XX vijeka.

- U ovom posebnom tematskom broju, Komun@ ekskluzivno publikuje tekstove dvoje crnogorskih mladih arhitekata koji su bili stipendisti Evropske unije u projektu BalkanStoryMap koji se odnosio na arhitektonsko nasljeđe druge polovine XX vijeka u cilju očuvanja kulturno-istorijskog i arhitektonskoh značaja uz uvodnik dr Milice Vujošević, iz NVO Kana/ko ako ne arhitekt / kao rukovoditeljke tog projekta i prof dr Slavice Vučković Stamatović kao njihove mentorke u radionici Housing + - naveli su oni.

Tako je, kažu, publikovan tekst Selme Bulić o rezidencijalnom kompleku Malo brdo kao posljednjem kriku socialističkog ideala stanovanja i mr Danila Bulatovića, doktoranta na Univezitetu Politehnike u Torinu koji je napisao tekst sa naslovom „Arhitektura kao reprezentacija nekadašnje elite“ koji se odnosi na stambenu zgradu za izvršne organe SR CG u Beogradskoj ulici u Podgorici.

- U tekstu „Nostalgija za budućnost“ mr Aleksandar Ašanin, arhitekta, piše o Podgorici juče, danas i sjutra u kojem ističe „ da je današnja Podgorica asamblaž različitih graditeljskih filosofija i njihovih proizvoda i grad u kojem gotovo ništa noije sačuvano u svom izvornom obliku koji mahnitom brzinom proizvodi svoj vjetrovatno najnehumaniji stratum-invensitorski cementopolis...“ - ističu u Komuni.

Komuna i u ovom broju ne zaboravlja one koji su ostavili traga u graditeljskom životu Podgorice i Crne Gore pa u tekstu pod naslovom „Arhitektura je etički čin“ arhitektica mr Ane Dobrašinović piše o Svetlani Kani Radević i njenim projektima, ,,čiji projektanski nerv je uvijek bio napet sa očiglednom jakom željom da bude aktuelna dosljednja svom karakterističnom eksperementisanju“, a arhitekta Vildan Ramusović u tekstu pod naslovom „Prvi laureat Borbine nagrade za arhitekturu“ podsjeća na Milana Popovića jednog od najnagrađevanijih arhitekata na prostoru bivše SFRJ „koji je sav svoj radni i životni vijek utkao u biće Podgorice i Crne Gore, stvarajući njen prostor.izgled i stil“.

- Ovaj broj Komune završava tekstovima o knjizi „ Podgorica kroz prostor i vrijeme“ autorke dr Igbale Šabović Kerović o kojoj prof dr Aleksandar Čilikov ističe da je to „kapitalno naučni projekat i monografija koja jasno ukazuje na značaj graditeljskog nasljeđa u formiranju kulturnog identiteta Podgorice...“ i tekst „Hronika graditeljstva u Crnoj Gori “ autora Velizara Radonjića koja po dr Mileti Bojoviću, vanrednom članu CANU predstavlja „ svojevrstan ljetopis , odnosno hroniku razvoja graditeljstva...“ - naveli su oni.

I ovaj broj Komune uredio je mr Amer Ramusović, dok je za dizajn i grafičko uređenje bio zadužen Voislav Bulatović.