Tragom podataka Monstata o iseljavanju sa sjevera: Tri opštine, isti problem – mladi odlaze

Monstat je prošle sedmice objavio redovne Procjene stanovništva i osnovne demografske pokazatelje, koji ukazuju na kontinuirani trend iseljavanja mladih sa sjevera Crne Gore. Iako je na nacionalnom nivou zabilježen blagi pad broja iseljenih, sjeverne opštine i dalje bilježe negativan migracioni saldo, što ukazuje na duboko ukorenjene izazove sa kojima se suočavaju lokalne zajednice.

Predstavnici opština Plav, Andrijevica i Berane za portal Standard govore o razlozima zbog kojih mladi ljudi i dalje napuštaju sjever Crne Gore.

Ekonomski faktori prednjače, ali važnu ulogu igra i osjećaj odsustva perspektive.

- Migracije, posebno mladih i radno sposobnih građana, ostaju jedan od najozbiljnijih izazova za sjever Crne Gore - poručio je predsjednik Opštine Plav, Nihad Canović.

Iako su, kako kažu, intenzitet iseljavanja i zvanične brojke blago poboljšane, to ne znači i stabilizaciju situacije.

- Temeljni problemi – poput nezaposlenosti, ograničenih razvojnih prilika i slabije dostupnosti usluga – i dalje se moraju sistemski rješavati. Ovo nije izazov koji pogađa samo jednu opštinu, već pitanje koje zahtijeva jaču sinhronizaciju lokalnih i državnih politika - dodaje Canović.

Negativna migraciona stopa u Beranama odraz je višedecenijskih strukturalnih problema koji su uslovili ekonomsko nazadovanje, smanjenje broja radnih mjesta i odliv mladog stanovništva.

- Ovakvi pokazatelji predstavljaju ozbiljno upozorenje za sve institucije – kako lokalne, tako i državne – da se mora preduzeti odlučniji pristup kako bi se stvorili uslovi za ostanak ljudi u sredinama iz kojih potiču - saopštila je Sekretarka sekretarijata za privredu, razvoj i investicije u Opštini Berane, Maja Đurišić.

Iz Opštine Andrijevica ističu da i pored smanjenja iseljavanja, problem i dalje postoji

- Iako se u posljednje dvije godine primjećuje smanjenje broja iseljenih, negativan migracioni saldo i dalje je prisutan. U 2023. godini, sjevernu Crnu Goru napustilo je 653 građana, što nije samo statistički podatak već upozorenje na ozbiljan društveni i ekonomski problem - kazao je Saša Maslovarić, v.d. menadžer opštine Andrijevica.

PLAV: Mladi traže sigurnost i razvoj – Plav ulaže u infrastrukturu i nove prilike

Predsjednik Opštine Plav Nihad Canović istakao je da su ekonomski razlozi ključni uzroci odlaska mladih, uključujući nedostatak stabilnih i dobro plaćenih poslova, ali i ograničen pristup obrazovanju i tržištu rada.

- Dio mladih i dalje ne prepoznaje lokalne sredine na sjeveru kao prostor dugoročne sigurnosti i razvoja. Na tome moramo dodatno raditi – ne samo otvaranjem radnih mjesta, već i stvaranjem ambijenta u kojem se znanje i inicijativa cijene - poručio je Canović.

On je naglasio da Plav već godinama sprovodi snažan investicioni ciklus, uz ulaganja u putnu infrastrukturu, vodosnabdijevanje, obrazovne, kulturne i sportske objekte, kao i značajna sredstva za podsticaje u poljoprivredi.

- Bilježimo i porast privatnih investicija, posebno u turizmu i građevinarstvu, što direktno utiče na zapošljavanje - rekao je Canović za portal Standard.

Canović je dodao da opština kontinuirano podržava omladinske, kulturne i obrazovne inicijative, kako bi mladima pružila prostor za afirmaciju.

- Naš cilj je da Plav bude sredina u kojoj se ne traži samo šansa za život, već prostor za uspjeh i sigurnu budućnost - zaključio je Canović.

BERANE: Nezaposlenost, nedostatak perspektive i siromašan društveni život

Glavni razlozi zbog kojih mladi ljudi i dalje napuštaju opštinu Berane jesu složeni, ali ekonomski faktori zauzimaju ključnu ulogu. Nedostatak stabilnih i dobro plaćenih radnih mjesta, kao i ograničene obrazovne i razvojne prilike, motivišu mlade da traže bolju budućnost u većim gradovima ili inostranstvu, ističe Maja Đurišić, sekretarka Sekretarijata za privredu, razvoj i investicije u Beranama.

- Iako je obrazovni sistem funkcionalan, on ne prati u potpunosti savremene trendove i potrebe tržišta rada, što dodatno otežava zadržavanje mladih. Pored ekonomije, važan je i osjećaj perspektive, mogućnost ličnog razvoja, te dostupnost kulturnih i društvenih sadržaja, koji trenutno nisu na zadovoljavajućem nivou - navodi Đurišić.

Kako bi se preokrenuli negativni demografski trendovi koje potvrđuju i podaci Monstata, opština Berane aktivno provodi niz mjera - podrška zapošljavanju i preduzetništvu kroz subvencije i tehničku pomoć mladima za pokretanje vlastitog biznisa; unapređenje obrazovne, sportske i kulturne infrastrukture radi poboljšanja uslova života; razvoj IT sektora i digitalnih servisa sa ciljem otvaranja mogućnosti za rad na daljinu; projekti ruralnog razvoja koji uključuju ulaganja u infrastrukturu, poljoprivredu i turizam te intenzivnu izrada projektno-tehničke dokumentacije kao preduslova za dalji razvoj.

- Opština Berane mora biti prioritet državnih razvojnih politika, jer bez jačanja sjevera nema ravnomjernog razvoja Crne Gore - zaključila je Đurišić u razgovoru za portal Standard.

ANDRIJEVICA: Više nezaposlenih nego zaposlenih – mladi bez izbora

Iako ulaže napore da poboljša uslove za život i rad mladih, Opština Andrijevica i dalje se suočava s ozbiljnim izazovima kada je riječ o iseljavanju stanovništva. Vršilac dužnosti menadžera opštine, Saša Maslovarić, ističe da je riječ o kompleksnom problemu koji zahtijeva višeslojan i dugoročan pristup.

- Nezaposlenost je ključni problem. Trenutno imamo oko 600 zaposlenih, dok je na evidenciji Biroa rada čak 800 osoba. Nastojimo da smanjimo regionalne razlike i motivišemo građane da pokrenu sopstveni posao. Ipak, bez podrške države, teško je doći do održivog rješenja - kazao je Maslovarić za portal Standard

Upravo zato opština ulaže u obrazovanje i finansijsku podršku mladima. Studenti dobijaju stipendije, osnovcima se obezbjeđuju besplatni udžbenici, a sve je više planova za reformu školskih programa.

- Radimo na tome da škole u Andrijevici ponude smjerove koji su usklađeni s tržištem rada. Naš cilj je da mladi steknu znanja i vještine koje im mogu odmah koristiti, bilo da ostanu ovdje ili da rade online - navodi Maslovarić.

U Andrijevici su svjesni da nije samo to dovoljno.

- Mladima je potreban i osjećaj sigurnosti, perspektive, društveni i kulturni sadržaji. Zato planiramo dodatne infrastrukturne projekte koji će poboljšati kvalitet života -dodaje Maslovarić.

Pored obrazovanja, akcenat je i na mjerama koje direktno podstiču ostanak porodica u Andrijevici. Od ove godine, iznos jednokratne pomoći za novorođenu djecu, ističe naš sagovornik, povećan je sa 200 na 500 eura. Učenici koji upišu prvi razred Srednje mješovite škole u Andrijevici dobijaju mjesečnu stipendiju od 50 eura, a prevoz učenika u susjednu opštinu finansiran je iz opštinskog budžeta sve dok Ministarstvo prosvjete nije preuzelo tu obavezu.

Maslovarić dodaje da su ulaganja u putnu infrastrukturu već donijela prve rezultate.

- U protekloj godini uložili smo milion eura u sanaciju i asfaltiranje puteva u više mjesnih zajednica. Time smo poboljšali saobraćajnu povezanost i, što je najvažnije, uslove života u ruralnim krajevima - kazao je on.

Poseban fokus stavljen je na razvoj poljoprivrede. Budžet za podršku tom sektoru povećan je sa 50.000 na 100.000 eura. Ova mjera ima cilj ne samo da unaprijedi kvalitet života na selu, već i da motiviše mlade da se zadrže u domaćinstvima i otvaraju nova porodična gazdinstva.

Sve ove aktivnosti predstavljaju dio šireg plana koji opština tek treba da formalizuje.

- Trenutno radimo na izradi Strateškog plana razvoja opštine Andrijevica za period 2025–2030. godine. Stari plan je istekao 2022, a zbog političke krize i nefunkcionisanja parlamenta tokom 2023. i 2024. godine, novi dokument nije donesen ranije - objašnjava Maslovarić.

U međuvremenu, realizuju se važni infrastrukturni projekti koje lokalna zajednica čeka godinama.

- Počela je izgradnja stadiona malih sportova, a u naredna dva mjeseca planiramo početak radova na hali sportova. Takođe, u pregovorima smo sa više izvođača oko izgradnje balon sale. Ovi objekti neće biti samo simboli razvoja, već konkretan prostor za okupljanje mladih, za sportske aktivnosti, školske programe i rekreaciju. Ujedno, otvoriće se nova radna mjesta i podići kvalitet života svih građana - kaže Maslovarić.

Iz Opštine poručuju da, iako mali sistem ne može sam da riješi sve izazove, posvećenost i strateški rad na lokalnom nivou mogu biti pokretač promjena. No, bez snažne podrške države i pažljivo vođene regionalne politike, razvoj Andrijevice ostaje neizvjesan.