Vujović: Zakonom po Konceptu stručnog tima riješili bi ključne probleme lokalnih izbora

Usvajanjem zakona o lokalnim izborima, po Konceptu koji je predložio stručni tim koji je formiralo Ministarstvo javne uprave (MJU), bili bi riješeni ključni problemi lokalnih izbora u Crnoj Gori, smatra predsjednik Upravnog odbora Centra za monitoring i istraživanje, Zlatko Vujović.

Stručni tim predstavio je u ponedjeljak Koncept zakona o lokalnim izborima, koji je dostavljen skupštinskom Odboru za sveobuhvatnu izbornu reformu.

Vujović smatra da izrada Koncepta može da ubrza izbornu reformu i podstakne Odbor da brže nađe neka konkretna rješenja.

- Niz rješenja koja smo predvidjeli, kao stručni tim, lišava Crnu Goru problema izbornih procesa koji su opterećirali politička dešavanja - rekao je Vujović u intervjuu agenciji MINA.

On je naveo da se i situacija u Šavniku, gdje već skoro tri godine nijesu završeni lokalni izbori, može riješiti kroz usvajanje zakona o lokalnim izborima, na osnovu Koncepta koji je predložio stručni tim.

Prema riječima Vujovića, prvi način za rješavanje tog problema bio bi tako što se Državnoj izbornoj komisiji (DIK), prema Konceptu, daje nadležnost da na javnom konkursu bira tri člana opštinske izborne komisije (OIK) i da, ukoliko OIK ne sprovodi zakon, preuzme njegovu nadležnost.

- To je velika stvar jer jednostavno onda situacija Šavnika se nikad ne bi mogla ponovo desiti - istakao je Vujović.

On je rekao da je drugi način za rješavanje šavničkog problema to što je predviđeno održavanje opštih lokalnih izbora u jednom danu, što bi podrazumijevalo da se raspišu izbori i u Šavniku.

- Na taj način bismo izašli iz začaranog kruga u kome se sad nalazimo - dodao je Vujović.

Kako je rekao, s druge strane, cilj tokom izrade Koncepta je bio i da se spriječi održavanje velikog broja lokalnih izbora, jer je Crna Gora praktično stalno u procesu izborne kampanje, što izaziva velike probleme.

Vujović je objasnio da opšti lokalni izbori podrazumijevaju održavanje izbora u svim opštinama svake četiri godine, dok bi u slučaju vanrednih izbora mandat novog saziva skupštine opštine trajao samo do datuma održavanja opštih lokalnih izbora.

- Na primjer, ako na pola mandata dođe do vanrednih lokalnih izbora, mandat novog lokalnog parlamenta traje samo dvije godine, do redovnih opštih lokalnih izbora - pojasnio je Vujović i naglasio da je predviđeno da u godini prije opštih lokalnih izbora, ne mogu biti organizovani vanredni.

Kako je rekao, ukoliko iz nekog razloga prestane mandat predsjednika opštine u toj godini, nema vanrednih izbora, već ga zamjenjuje zamjenik, a ukoliko bi eventualno i novom čelniku prestao mandat, u tom slučaju bi upravljanje preuzela Vlada, odnosno odbor povjerenika.

Vujović je naglasio da su u Konceptu predvidjeli rješenja koja bi obezbijedila stabilnost i funkcionalnost opštinskih organa, što je veoma poželjno - da nema blokada u radu i funkcionisanju.

On je podsjetio da su predvidjeli i otvaranje izbornih lista, odnosno preferencijalno glasanje, gdje bi svaki birač imao pravo da glasa za listu i za do pet kandidata unutar stranačke liste.

- Mandati će biti raspodijeljeni na bazi preferencialnih glasova, jer bi se na taj način, zavisno koliko je ko od kandidata unutar liste osvojio preferencijalnih glasova, promijenio redosljed u odnosu na onaj inicijalni koji je partija predložila - dodao je Vujović.

Kako je rekao, na taj način se da daje se velika moć građanima, a sa druge strane nijesu ni partije izgubile svu moć, jer određuju ko će biti njihovi kandidati na izborima, dok birači odlučuju ko će dobiti njihove preferencije.

Vujović je, govoreći o rodnim kvotama, kazao da su predvidjeli i da bude izabrano 40 odsto manje zastupljenog pola, a da rodne kvote imaju prednost na preferencijalnom glasanju.

- Predvidjeli smo rodne kvote i kada govorimo o kandidatima za predsjednika opštine i zamjenika, gdje ta dva kandidata moraju biti suprotnih polova - istakao je Vujović.

On je rekao da se u Konceptu nalazi i predlog rješenja za individualne kandidature, koji rješava i taj problem, a što je bio zahtjev OEBS-a i Evropske unije (EU).

Vujović je kazao da će, kao član Odbora za izbornu reformu, tražiti da to skupštinsko tijelo radi koncepte zakona, u kojima bi bili definisani ključni pojmove i rješenja koja neki zakon treba da sadrži, a onda da tim pravnika nomotehnički pripremi nacrt.

- Na taj način bismo mnogo ubrzali posao - naglasio je Vujović.

On je rekao da je stručni tim za mjesec pripremio Koncept zakona o lokalnim izborima, da bi za mjesec mogao biti napisan tekst zakona, a da bi za dva mjeseca mogao da bude i usvojen.

Vujović je kazao da su u Konceptu predvidjeli da se opšti lokalni izbori održavaju u prvoj nedjelji maja i prvoj nedjelji oktobra.

Kako je naveo, s obzirom na očekivane redovne parlamentarne izbore 2027. godine, najbolje bi bilo da opšti lokalni izbori budu održani na jesen ove, ali može i iduće godine, da bi postojala makar godina razlike u odnosu na parlamentarne.

- To bi bio ogroman napredak i čini mi se da ovom brzinom, kojom je stručni tim radio, a dio tog tima je i u parlamentarnom Odboru, izbija iz ruku argumente onih koji govore da ne može brže da se okonča izborna reforma - rekao je Vujović.

On je kazao da, ako bude političke volja, zakon o lokalnim izborima može biti usvojen prije ljeta.

- Ako bude postojala politička volja, mi možemo da dođemo do zakona u naredna dva mjeseca. A ako nema političke volje, nećemo ga dobiti ni godinama - istakao je Vujović.

Kako je naveo, u vladajućoj koaliciji postoje oni koji žele da zaustave proces oko zakona o lokalnim izborima, dok se nedavno opozicija izjasnila da podržava Koncept.

- Ako se dio vladajuće koalicije tako izjasni, mi možemo imati prije ljeta taj zakon usvojen - dodao je Vujović.

Upitan vjeruje li da će partije biti spremne na dogovor o skraćenju mandata pojedinim lokalnim samoupravama, on je odgovorio da se to u jednom trenutku mora uraditi, jer se čekanjem ne može doći do sinhronizovanja datuma izbora u svim opštinama.

- Mislim da bi bilo najbolje kada dolaze redovni izbori u najvećem broju opština da se tome dodaju i sve ostale i da se izabere datum blizak tome - rekao je Vujović i ukazao da je to onda iduća godina.

Prema njegovim riječima, održavanjem lokalnih izbora u jednom danu bila bi smanjena mogućnost za pritiske i zloupotrebu državnih resursa na lokalnom nivou.

- Zbog toga što jednostavno tako izbori održavaju u svim opštinama, pa ne može fokus onih koji imaju moć biti samo na jednu ili par opština, kao što je to slučaj bio do sada - istakao je Vujović.

On je naglasio da rješenja postoje i da je politička odluka nužna.

- Pa hajde onda da jednostavno izvučemo na površinu one koji su kočničari, da jednostavno znamo ko koči ovu reformu - rekao je Vujović.

On je, govoreći o roku za završetak izborne reforme, istakao da, ako Crna Gora misli da okonča pregovore sa EU do kraja naredne godina, onda mora početi da realizuje tu reformu.

- Ako se ne desi ove, vjerovatno će se ta obaveza prenijeti za narednu. A ako se ne desi naredne, onda nećemo okončati pregovore. To znači da neko mora da počne da pokazuje političku volju, ali i da ulaže rad, da bismo došli do rezultata - zaključio je Vujović.