Švajcarski list: Srbija u ruskoj strategiji za destabilizaciju Evrope

Švajcarski dnevni list Neue Zürcher Zeitung (NZZ) pita se da li je politika balansiranja Srbije između istočnih i zapadnih sila počela da posrće i služi li Srbija zapravo kao ruska baza za destabilizaciju Evrope.

Na početku teksta autor navodi da su vlasti u Srbiji „odahnule kada su izbori u Moldaviji prije nešto više od nedjelju dana prošli bez većih incidenata“. Potom podsjeća da je policija u Moldaviji uoči izbora sprovela 250 racija i uhapsila 74 osobe, piše Dojče vele (Deutsche Welle).

„Prema moldavskim vlastima, uhapšeni su se obučavali u kampovima u Srbiji. Tamo su, navodno, trenirani u taktikama i metodama napada i otpora prema snagama bezbjednosti. Kao organizatora, Moldavija vidi Rusiju, koja želi da spriječi proevropski kurs te male države.“

Svinjske glave ispred džamija

Švajcarski list dalje piše: „Optužbe su dobile na težini kada su četiri dana nakon racija u Moldaviji i srpske bezbjednosne snage uhapsile dvije osobe. Dvojica Srba sumnjiče se da su između 16. jula i 12. septembra organizovali paravojnu obuku za 150 do 170 Moldavaca i Rumuna.“ U tekstu se navodi da je nakon tih hapšenja izgledalo kao da je Srbija izbjegla diplomatsku katastrofu. „Ipak, Beograd – koji održava bliske veze s Moskvom – sada se mora suočiti s veoma neugodnim pitanjem: služi li Srbija kao baza za ruske pokušaje destabilizacije Evrope?“

Autor sugeriše potvrdan odgovor na to pitanje, navodeći još jedan primjer destabilizujućeg djelovanja koje ima korijene u Srbiji: „U ponedjeljak, tri dana nakon prva dva hapšenja, Ministarstvo unutrašnjih poslova Srbije saopštilo je da je policija uhapsila još jedanaest osoba – svi su Srbi. Sumnjiče se da su početkom septembra u Parizu postavili odsječene svinjske glave ispred više džamija. Takođe, između aprila i septembra, navodno su bacali zelenu boju (boju islama) na jevrejske ustanove poput Muzeja Holokausta i više sinagoga u širem području Pariza.“

Švajcarski list citira saopštenje srpskog Ministarstva unutrašnjih poslova prema kojem su uhapšene osobe osumnjičene da su za takve akcije prošle obuku u Srbiji „po nalogu strane obavještajne službe“. Njihov navodni cilj bio je „podsticanje mržnje, diskriminacije i nasilja prema osobama različitog porijekla, boje kože ili vjere“, piše Dojče vele.

U tekstu se podsjeća da je Francuska još u junu optužila trojicu Srba zbog napada bojom na jednu jevrejsku ustanovu, te da Francuska, kao i Moldavija, sumnjiči Rusiju kao organizatora tih akcija. „Prema bezbjednosnim stručnjacima, vjerovatnoća da se takvi kampovi za obuku u Srbiji organizuju bez znanja bezbjednosnog aparata – i time režima – izuzetno je mala. Još 2024. godine, uoči predsjedničkih izbora u Moldaviji, kružile su informacije o kampovima pod ruskom kontrolom za moldavske izgrednike u Srbiji i srpskom entitetu u Bosni i Hercegovini. Tada su srpske vlasti ćutale.“

Vučić zadaje sve više glavobolje

Sada se u švajcarskom listu postavlja pitanje: zašto se hapšenja u Srbiji događaju baš sada, kada bacaju loše svjetlo na zemlju? „To vjerovatno ima veze s politikom balansiranja predsjednika Srbije Aleksandra Vučića. Vučić već godinama pokušava da održava dobre – i prije svega za njega isplative – odnose s Rusijom, Evropskom unijom, Sjedinjenim Američkim Državama i Kinom. Strategija je do sada davala rezultate. Investicije su stizale i sa Zapada i s Istoka. Vučić je bio gost u Berlinu, Briselu, Pekingu, Moskvi i Mar-a-Lagu. Međutim, on zadaje sve više glavobolje i Evropskoj uniji i Sjedinjenim Državama – ali i Rusiji.“

Autor podsjeća da je Brisel sve zabrinutiji zbog autoritarnog načina na koji režim postupa prema učesnicima protesta koji traju gotovo godinu dana i citira komesarku za proširenje Martu Kos, koja je prije nekoliko nedjelja izjavila: „Imamo problem u Beogradu.“

U tekstu se dalje podsjeća da je Evropska narodna partija, najjača grupacija u Evropskom parlamentu, nedavno razmatrala sankcije ili čak isključenje Vučićeve Srpske napredne stranke. Ne zaboravlja se ni nezadovoljstvo Moskve zbog isporuka srpske municije i oružja Ukrajini, kao ni strahovanja Srbije i Rusije od najavljenih američkih sankcija protiv Naftne industrije Srbije (NIS), koja je u većinskom ruskom vlasništvu, piše Dojče vele.

Autor zaključuje da su i obuka u Srbiji i hapšenja osumnjičenih samo primjer do koje mjere je za Beograd postalo teško balansirati između Istoka i Zapada. „Jesu li hapšenja sprovedena samo da bi se izbjegle sankcije protiv NIS-a – za sada ostaje špekulacija.“

U tekstu se navodi i reakcija predsjednika Srbije na pojačane pritiske: „Vučić u međuvremenu napada i zapadne i istočne partnere. U intervjuu za njemački Frankfurter Algemajne Cajtung (FAZ), nedavne ruske optužbe povodom isporuke srpske municije nazvao je ‘nesumnjivo najuvredljivijom izjavom protiv Srbije‘ koju je ikada čuo. Istovremeno, ponovo je optužio zapadne obavještajne službe da finansiraju revoluciju u Srbiji. Kao i obično, nije iznio nikakve dokaze.“