EU o odlaganju početka gradnje kolektora: Šteta se samo pogoršava, projekat je potpuno bezbjedan
Svaki dan kašnjenja znači više zagađenja rijeke Morače i Skadarskog jezera u koje se direktno ispušta neprečišćena voda a što pogoršava ekološku štetu i rizike po javno zdravlje
Podgorica se suočava se s ozbiljnim rizicima gubitka grantova Evropske unije, povoljnih kredita i potencijalnih odšteta izvođačima radova zbog zastoja u izgradnji Postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda.
Iako su sredstva, oko 50 miliona eura, obezbijeđena, projekat definisan, a izvođači izabrani na tenderu, radovi nijesu počeli zbog protivljenja mještana sela Botun, gdje je planirana izgradnja.
Selo je između opština Podgorice i susjedne Zete.
- Konačan stav je da nema gradnje kolektora u Zeti. Nije bilo novih pregovora sa Podgoricom i gradnja neće biti dopuštena - kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) Mihailo Asanović predsjednik Opštine Zeta.
Ova situacija ugrožava ekološku i finansijsku stabilnost grada i evropski put.
Izgradnja ovog Postrojenja je jedan od uslova za zatvaranje pregovaračkog poglavlja 27 – zaštita životne sredine u procesu evropskih integracija Crne Gore.
EU za RSE: Svakim danom šteta se uvećava
Svaki dan kašnjenja znači više zagađenja rijeke Morače i Skadarskog jezera u koje se direktno ispušta neprečišćena voda a što pogoršava ekološku štetu i rizike po javno zdravlje, saopšteno je iz Delegacije EU u Crnoj Gori za RSE.
Navode da nadležni moraju brzo rješavati preostala sporna pitanja.
Potvrđuju da je EU obezbijedila 33 miliona eura bespovratnih sredstava čime je pokrila preko 40 odsto investicije za novi kanalizacioni sistem.
Kažu da su svjesni zabrinutosti dijela mještana u vezi sa lokacijom.
- Međutim, projekat koji je spreman za realizaciju je već prošao sveobuhvatna istraživanja, projektovanje i ugovaranje kako bi se izgradilo moderno, bezbjedno postrojenje koje nije prijetnja za obližnje zajednice, već naprotiv, pruža ključnu zaštitu za javno zdravlje i životnu sredinu -navode iz Delegacije EU.
Ovo je najveći ekološki projekat koji je EU podržala u Crnoj Gori, zaključuju iz EU.
Rizik od gubitka sredstava
Opozicija upozorava da je država u riziku da ostanu bez obezbjeđenih sredstava, ukoliko gradnja ne počne ove godine kako je planirano.
Takođe, 2017. je obezbijeđen kredit Njemačke razvojne banke (KfW) od 30 miliona eura.
Ostatak novca je obezbijedio Glavni grad.
Tokom 2022. godine dvije turske kompanije su na tenderu dobile posao izgradnje Postrojenja i dostavile završni nacrt glavnog projekta čija izgradnja bi trebalo da traje tri godine.
Mještani Botuna protiv
Višegodišnji protesti mještana sela Botun, gdje je planirana gradnja u potpunosti su zaustavili početak radova.
Selo je u blizini Kombinata aluminijuma na samom izlazu iz Podgorice prema Opštini Zeta.
Četrdesetak porodica Botuna tvrde da 'po cijenu života' neće dozvoliti da se na tom području ispuštaju otpadne vode.
Mještanin Vesko Kažić, kaže da su vlasti planirale zastarelu tehnologiju prečišćavanja otpadnih voda koja će uticati na taj kraj i podstaći selidbu lokalnog stanovništva.
- To je loš i koruptivni projekat. Ta tehnologija je jako opasna. Što je najgore elaborat predviđa da kolektor bude zatvoren 2045. Znači radiće svega 17 godina - navodi Kažić.
Predviđeno je da se uz glavni kolektor izgradi spalionica mulja, što je Botunjanima najspornije tvrdi Kažić.
- Tu će se spaljivati kompletan mulj Crne Gore, jer nema druge adekvatne spalionice. To su kancerogene nano čestice, za koje je prečišćivač veoma skup i čiju nabavku nadležni nisu ni razmatrali - ističe Kažić.
Kažić naglašava da je Botun poljoprivredna sredina koja bi prestala da postoji ukoliko bi se izgradio kolektor.
- Ja gradim veliki objekat za proizvodnju hrane sa najmodernijom tehnologijom. I da li ćete vi od mene kupiti proizvod ako znate su fekalije u blizini? - pita Kažić.
Ni promjena lokacije nije rešenje ukoliko tehnologija ostane ista, zaključuje on.