Teške optužbe iz Kišinjeva na račun Srbije, cijelu sedmicu traju hapšenja, zavjet ćutnje u Beogradu: "Mjesto radnje - Niš"!

Bitka za Moldaviju ulazi u završnicu. U nedjelju, 28. septembra, stiže – dan D – kada će biti održani istorijski parlamentarni izbori koji će odrediti sudbinu zemlje koja već dugo tragično pleše na raskrsnici između Zapada i Rusije.

Moldavija, iako mala i jedna od najsiromašnijih država Evrope, postala je jedna od najvažnijih geostrateških tačaka u globalnoj borbi Rusije da zadrži svoj uticaj na nekada najmanju sovjetsku republiku. Podsjetimo, Moldavija je već započela pristupne pregovore o članstvu u EU.

Koliko god da je Moldavija mala i van glavnih puteva, ona postaje mjesto gdje se mogu prelomiti mnoge stvari koje će uticati na stanje u Evropi. Rezultat tamošnjih izbora mogao bi snažno da utiče na odnose između Evrope i Rusije i da pokaže koliko Rusija još ima snage da širi svoj ideološki i politički uticaj.

Napetost između dva bloka – proevropskog i proruskog – može se rezati nožem. Vladimiru Putinu je veoma stalo da pokuša da zadrži Moldaviju u svojoj orbiti, jer bi tako pokazao da i dalje može da pomrsi račune Zapadu. Njegova paradržavna tvorevina na teritoriji Moldavije – Pridnjestrovlje – izašla bi iz izolacije i ponovo poslužila kao pritisak na Ukrajinu.

Obuke u Srbiji?

U slučaju povratka proruskih snaga na vlast, Moldavija bi postala ključni poligon za dalju destabilizaciju jugoistočnog krila NATO-a, posebno Rumunije (sa kojom graniči, a većina Moldavaca su etnički Rumuni i govore rumunski jezik) i Bugarske. Tada ni do Zapadnog Balkana ne bi bilo daleko. Moldavija bi postala i strateška pozicija za “zaokruživanje” Ukrajine jer bi poslužila kao pogodna platforma za napad na Odesu – Putinovu veliku želju, čak važniju i od zauzimanja Kijeva.

Moskva je uložila velike napore da pomogne i ujedini prorusku opoziciju – njeni lideri, koliko god bili međusobni rivali, zajedno su se našli na kremaljskoj “instruktaži”. Svi su ih doveli u Moskvu i ujedinili u blok očajnika – Domoljubnu koaliciju.

A nije moglo ni bez Srbije. Nekoliko dana prije izbora vlasti su privele 74 osobe koje se sumnjiče da su prošle “rusku” obuku, od kojih je značajan dio bio u Srbiji. Prema podacima moldavske Uprave za borbu protiv organizovanog kriminala, obuke su bile namijenjene za poticanje nemira u zemlji.

Kako piše BBC na srpskom i ruskom jeziku, kod privedenih je pronađena velika količina gotovine, uniforme, oružje i eksploziv, a instruktori su bili iz ruskih obavještajnih službi. Moldavske vlasti tvrde da se obuka proruske paravojske sprovodila u vojnim kampovima u Srbiji. Neki drugi izvori, uključujući i nezavisne u Srbiji, vjeruju da se obuka odvijala u ruskoj tzv. humanitarnoj bazi u Nišu.

Prema navodima tužilaštva, uhapšeni su tamo obučavani kako da probiju policijske kordone, pruže otpor policiji, koriste palice, lisice, pa i vatreno oružje. Marko Stanković iz beogradskog Centra za međunarodne i odbrambene odnose za BBC kaže da takva obuka nije mogla da prođe bez znanja srpskih bezbjednosno-obavještajnih službi, iako nema potvrde da su one učestvovale u tome. Zvanični Beograd ćuti o aferi i ne odgovara na proteste moldavskih vlasti, iako Moldaviju smatra “prijateljskom državom” jer, kako ističu, nije priznala nezavisnost Kosova.

Ko je favorit uoči izbora?

Rusija je angažovala sve resurse, dok je proevropska predsjednica Maia Sandu optužila Moskvu da u slučaju poraza njihovih kandidata priprema nerede. Ruska Spoljna obavještajna služba objavila je da se EU sprema da pošalje vojsku u Moldaviju kako bi je – kako navodi režimska agencija Ria novosti – “zadržala u okvirima njene rusofobne politike”.

Šefica ruskog Državnog izbornog povjerenstva Ella Panfilova pobunila se jer su moldavske vlasti zabranile dolazak ruskih posmatrača i nazvala nezavisnost moldavskog izbornog tijela – fikcijom. Ria novosti navodi da bi opozicija “mogla da preuzme inicijativu, a zemlja izađe iz potpune kontrole Brisela i gradi politiku zasnovanu na nacionalnim interesima”, a ne prema “diktatu Zapada”.

Na izbore izlazi čak 23 stranke i koalicije, ali se glavna borba vodi između proevropske stranke predsjednice Maie Sandu – Akcija i solidarnost (PAS) i ujedinjenog proruskog Domoljubnog bloka.

U tom bloku su nereformisani komunisti bivšeg predsjednika Vladimira Voronina, socijalisti koje vodi takođe bivši predsjednik Igor Dodon, zatim stranka Srce Moldavije (PRIM) bivše šefice Gagauzije Irine Vlah, kojoj je Ministarstvo pravde zabranilo političko djelovanje na godinu dana, i stranka Budućnost Moldavije bivšeg premijera Vasilija Tarleva.

Prema istraživanjima javnog mnjenja, Domoljubni blok može da računa na oko 25 odsto glasova, dok bi vladajući PAS mogao da osvoji 45-48 odsto. Ruska agencija TASS, međutim, prenosi druge ankete prema kojima bi razlika mogla da bude svega nekoliko procenata, pa bi presudnu ulogu mogle da imaju manje proevropske ili proruske stranke.

Među njima je Naša partija Renata Usatîia, koji često kritikuje predsjednicu Sandu, ali, kako navode i ruski prorežimski mediji, “prečesto mijenja strane”. Među one koji bi mogli da odluče spada i stranka gradonačelnika Kišinjeva Iona Cebana – Alternativa – koja se deklariše kao proevropska, ali je često kritičar vladajuće stranke.

Zanimljivo je da obje strane sa nestrpljenjem čekaju glasove iz dijaspore. Moldavija ima jednu od najvećih dijaspora u Evropi – više od 40 odsto BDP-a dolazi od doznaka iz inostranstva – i to iz Rusije i iz zemalja EU.

Podsjetimo, upravo su glasovi gastarbajtera iz Evrope donijeli prevagu na referendumu o članstvu u EU – razlika je bila oko jedan odsto. Zato se sada očekuje da bi glasovi iz dijaspore mogli da odluče sudbinu Moldavije i njenu budućnost.