Grupa NVO: Vlast podstiče kult ličnosti umjesto poštovanja zakona

Nevladine organizacije i građanske aktivistkinje i aktivisti izražavaju protest zbog predsjednikovog pridruživanja talasu revizionizma i krivotvorenja bliske prošlosti kroz dodjelu ordena Amfilohiju Radoviću. poručili su građanski aktivisti i predstavnici nevladinog sektora,

 - Predsjednik države Jakov Milatović objavio je da posthumno dodjeljuje “najviši državni orden” vjerskom poglavaru Mitropolije crnogorsko-primorske Amfilohiju Radoviću. Nejasno je o kojem ordenu se tačno radi, budući da formalni uslovi za dodjelu “najvišeg ordena”, na osnovu Zakona o državnim odlikovanjima i priznanjima – da je odlikovano lice predsjednik druge države ili međunarodne organizacije – nisu ispunjeni. Predsjednik je, do sada, insistirao na legalističkom pristupu, pa iznenađuje njegova odluka da grubo prekrši zakon zbog populističkog približavanja desničarskom biračkom tijelu- navodi se u saopštenju koje potpisuju Dina Bajramspahić, Danijel Kalezić, Dušan Pajović, Jovana Marović, Milena Bešić, Paula Petričević, Nikoleta Đukanović, Tea Gorjanc Prelević, Filip Kuzman, Jovan Ulićević, Daliborka Uljarević, Nevenka Vuksanović, Milan Marković, Velija Murić, Zorana Marković, Zlatko Vujović, Adnan Čirgić, Maja Raičević, Ervina Dabižinović, Almedina Dodić, Emir Pilav, Milena Popović Samardžić, Ivana Vujović, Staša Baštrica, Zenepa Lika, Slavica Striković, i Miloš Vukanović.

 Ističu da obrazloženje koje je Milatović ponudio u prilog odlikovanja predstavlja, u najmanju ruku, nepotpunu informaciju. Amfilohije nije doprinio destabilizaciji Crne Gore u referendumskom periodu, ali tek pošto je aktivno podržavao Srbiju u vođenju pet ratova na teritoriji bivše Jugoslavije i bio jedan od najglasnijih podržavalaca ideologije “krvi i tla”, prema kojoj je Srbija imala pravo da se širi na sve susjedne teritorije na kojima žive Srbi.

 Amfilohije je, podsjećaju iz NVO i civilnog sektora, dočekivao, branio, slavio i krio ratne zločince iz ratova devedesetih, među kojima su i Željko Ražnatović Arkan i Radovan Karadžić. Podržavao je opsadu Dubrovnika, posjetio dubrovačko ratište 1991. godine i svirajući gusle “hrabrio” vojne jedinice koje su harale hrvatskim jugom, pljačkale i napadale nenaoružane civile.

- Nakon izgubljenih ratova, nastavio je da slavi vođe četničkog pokreta, promovišući poraženi “vjekovni zavjet ujedinjenja svih srpskih zemalja”. Poricao je i pravdao genocid u Srebrenici. Muslimane, koji čine 20% stanovništva Crne Gore, zvao je “lažnim ljudima, lažne vjere”, koje je imalo smisla pobiti. Vojislavu Šešelju, presuđenom ratnom zločincu za zločine protiv čovječnosti, za podsticanje ratnih zločina u Vukovaru 1991. i progon Hrvata iz vojvođanskog sela Hrtkovici, čiji su dobrovoljački odredi bili agresori u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini – 2015. godine je dodijelio orden- podsjećaju u saopštenju.

 Dodaju i da se pokojni mitropolit isticao ksenofobnim, homofobnim i mizoginim stavovima, protiv kojih smo se oglašavali i za vrijeme njegovog života. Zbog govora mržnje je i sudski opomenut.

 - Iako je nejasno kojim je tačno ordenom predsjednik odlikovao mitropolita, paradoks je da se Orden Crne Gore, Orden Crnogorske velike zvijezde, Orden Crnogorske nezavisnosti ili Orden Crnogorske zastave – dodijeli nekome ko je poricao postojanje Crnogoraca i to ispoljavao ekstremističkim jezikom, govoreći da su crnogorci “komunistički nakot ili kopilad”. On je još 1989. godine u beogradskim Književnim novinama izjavio: „U istoriji nikad nije postojao crnogorski narod“, a 1992. godine u beogradskom časopisu Svet tvrdio: „Crnogorska nacija je izmišljena u Titovoj i Đilasovoj laboratoriji.“ Nije promijenio mišljenje ni dvije decenije kasnije kada je tokom službe u Cetinjskom manastiru 2017. godine  rekao: „Ima dosta Crnogoraca koji misle da su Crnogorci samo zato što su rođeni u Crnoj Gori. Kakvi su to Crnogorci. (…) Misle da su Crnogorci samo zato što su se, kao i volovi, rodili u Crnoj Gori. Nisu to Crnogorci“- navodi se u saopštenju.

 Zbog svega navedenog, iz NVO i civlinog sektora smatraju da ovakav postupak predsjednika doprinosi neprihvatljivoj normalizaciji ekstremnog nacionalizma i produbljuje podjele umjesto da jača zajedništvo u Crnoj Gori. Propaganda kojom se od Amfilohija pokušava izgraditi kult ličnosti je uzela maha u tolikoj mjeri da ni opozicione partije nemaju hrabrosti da podsjete na punu istinu o djelovanju istaknutog sveštenog lica koje je duboko polarizovalo Crnu Goru. U ovom kontekstu izražavamo protest i zbog namjere da mu se i u Kolašinu podigne spomenik visine 2,5 metra, nakon što je već u toku podizanje spomenika u Beranama, visine 4 metra.

 - U glorifikaciji Amfilohija i ideologije koju on simboliše osim opština i predsjednika države, učestvuje i Vlada Crne Gore, koja je u najkraćem roku dala saglasnost da mu se u Beranama podigne spomen-obilježje. Važno je naglasiti da je prethodno Ministarstvo kulture i medija zakonito odbilo zahtjev, pozivajući se na član 10 (zabrana podizanja spomen-obilježja licima koja su imala negativnu ulogu u istoriji, sarađivala sa okupatorom ili zastupala šovinističke ideje) i član 20 Zakona o spomen-obilježjima (da se spomen obilježje po pravilu ne može podići prije roka od 20 godina od smrti osobe, kako bi istorija mogla dati objektivan sud o njenim zaslugama)-  ističu u sapštenju.

 Simultano podizanje spomenika i dodjeljivanje ordena poglavaru SPC-a indikator je erodirane sekularnosti Crne Gore i ugrožene ravnopravnosti svih njenih građana. Ne poričemo Amfilohijevu ulogu u istoriji proteklih trideset godina, kao ni to i da je doprinio širenju uticaja SPC. Međutim, ovu ulogu nalazimo spornom, budući da ona nije bila humanistička, već u nedvosmislenom interesu jednog poraženog nacionalističkog programa.

 - Jednostrane aktivnosti u cilju idolizacije ove kontroverzne ličnosti nisu u javnom interesu i ne doprinose društvenoj koheziji i osjećaju jednakosti svih građana. Crna Gora ima tradiciju dogmatskog i nekritičkog podržavanja vođa, svjetovnih i duhovnih, ali je krajnje vrijeme da se takve prakse zamijene kulturom poštovanja zakona i ljudskih prava svih njenih stanovnika- zaključuje se u saopštenju.