Sokol: SPC nije instrument u rukama nekoga, već glavni izvor velikosrpske politike

Izvještaj Evropskog parlamenta o učinku Crne Gore na putu ka Evropskoj uniji jasno pokazuje da je uplitanje Srpske pravoslavne crkve, kao i njen politički uticaj, i te kako veliki problem. Kad se to stavi u kontekst „srpskog sveta“, širenja srpskog hegemonizma na okolne države, definitivno je to trenutno najveći problem na evropskom putu Crne Gore, kaže za 24 sata Televizije E, evropski parlamentarac Tomislav Sokol.

Učinak Crne Gore na evropskom putu je pred evropskim parlamentarcima. U dokumentu, koji je sačinio izvjestilac Marjan Šarec, navodi se da je Crna Gora predvodnica među kandidatima za članstvo u EU.   

Važnim je ocijenjeno i to što u Crnoj Gori postoji značajna podrška evropskom putu. Kao poizitivan primjer političkog konsenzusa navedeno je to što su u reformi zakona i njihovom usvajanju učestvovali i vlast i opozicija. 

Međutim, tokom debate europarlamentarci su ocijenili da je politički sistem podijeljen, nezavisnost pravosuđa ograničena, a korupcija i dalje veliki izazov. Jedan od europarlamentaraca, Tomislav Sokol, kaže da izvještaj o napretku najbolje oslikava realnost evropskog puta Crne Gore. 

Smatra da je Crna Gora najdalje odmakla, ali da su pred njom i dalje brojne prepreke. U Evropskom parlamentu problematizovao je pitanje uticaja Beograda i Moskve, u kojem važnu ulogu igra Srpska pravoslavna crkva 

- Istakao sam da je to ključni problem danas u Crnoj Gori, pogotovo jer su predstavnici tog uticaja u samoj vladajućoj koaliciji, dakle od (Andrije) Mandića, (Milana) Kneževića, (Alekse) Bečića i cijele te ekipe. Drago mi je da se pitanje srpskog uticaja, pogotovu onog negativnog Srpske pravoslavne crkve, takođe našlo u samom izvještaju. Imamo situaciju da Izvještaj Evropskog parlamenta vrlo jasno govori o tome da je uplitanje Srpske pravoslavne crkve i politički uticaj u Crnoj Gori i te kako veliki problem. Kad to sve stavimo u kontekst „srpskog sveta“, širenja srpskog hegemonizma na okolne države, definitivno je to ono što je trenutno najveći problem na evropskom putu Crne Gore - kaže Sokol.

Negativni uticaj Srpske pravoslavne crkve sada se direktno navodi i u službenom dokumentu Evropskog parlamenta.

- Rekao bih da pitanje uticaja Srpske pravoslavne crkve ne treba gledati na način da je ona instrument u rukama nekoga, već da je glavni izvor velikosrpske politike. Vidimo da prosrpske stranke bez pomoći crkve nemaju skoro nikakvu moć. U Nikšiću bi doživjeli debakl da se Srpska pravoslavna crkva nije direktno uključila u lokalne izbore. Mi to i te kako dobro pratimo, mi to i te kako dobro znamo. Na kraju krajeva, ni do promjene vlasti 2020. godine ne bi došlo da se Srpska pravoslavna crkva preko litija nije direktno uključila u politički proces. Srpska pravoslavna crkva je sigurno najjači faktor, najjači igrač srpske hegemonističke politike u Crnoj Gore – kaže Sokol.

Evropske parlamentarce podsjetio je i na rizike koje nosi ideja o uvođenju dvojnog državljanstva.

- Svako malo se takve ideje, kao probni baloni, puštaju u javnost. Jasno je da bi, ukoliko bi se realizovale, došli u situaciju da nekoliko stotina hiljada ljudi u Srbiji de facto bira crnogorsku vlast. Praktično bi crnogorsku vlast formirali faktori unutar Srbije, dakle, izvan Crne Gore. To je isto istaknuto u samom izvještaju. Drago mi je što je tako, jer sam bio jedan od predlagača amandmana, kojima je to ubačeno u izvještaj - poručuje Sokol.

Odnos Crne Gore i Hrvatske

Hrvatski zastupnik u Evropskom parlamentu govorio je i odnosima na relaciji Podgorica – Zagreb. Kaže da nije samo riječ o bilateralnim pitanjima, već o temeljnim, civilizacijskim temama. 

- To su temeljni standardi poštovanja vladavine prava i vrijednosti na kojima je Evropska unija utemeljena. Prvenstveno tu mislim na pitanja rješavanja odštete za žrtve iz Domovinskog rata, pogotovo za žrtve ratnih zločina i njihove porodice, zatim pitanje rješavanja statusa nestalih i procesuiranje ratnih zločina. Dakle, to su glavne teme koje stoje na putu odnosa Hrvatske i Crne Gore i nadilaze same bilateralne odnose. Njihovo rješavanje temelj je poštovanja vrijednosti, na kojima je i Evropska unija stvarana – jasan je Sokol.

Opstimističan je, kaže, zbog toga što je određeni pomak u rješavanju pitanja na relaciji Podgorica – Zagreb, postignut. Portal i Televizija E ranije su objavili da je, tokom nedavnog boravka delegacije Hrvatske u Crnoj Gori, došlo je do pomaka u pregovorima o ustupanju Doma kulture „Josip Marković“ u Tivtu hrvatskoj Vladi, te isplati ratne odštete i obeštećenja logoraša zatočenih u Morinju.  

- Ne bih licitirao, ni prejudicirao kakvo će biti konačno rješenje. Ali, mislim da stvari idu u dobrom smjeru i to je svakako dobar iskorak, odnosno pokazatelj volje crnogorske vlasti, ili barem njenog dijela, da se otvorena pitanja s Hrvatskom rješavaju. Još jednom naglašavam da to nije pitanje samo odnosa Hrvatske i Crne Gore, nego temeljno pitanje civilizacijskih standarda, koje se mora riješiti. Recimo da sam umjereno optimističan. Ali, naravno, pored toga postoje još i oni dublji, strukturni problemi koji se moraju rješavati – kaže hrvastski zastupnik u Evropskom parlamentu. 

Zna se ko jedno misli, drugo govori, treće radi…

Govoreći o tome što je Hrvastka nepoželjnim osobama proglasila trojicu crnogorskih zvaničnika – predsjednika Skupštine Andriju Mandića, poslanika Milana Kneževića i potpredsjednika Vlade Aleksu Bečića, Sokol podsjeća da je to rezultat usvajanja Rezolucije o Jasenovcu.

- Ta Rezolucija je bila apsolutna provokacija i način kompenzacije za Rezoluciju o Srebrenici. Jasno se vidjelo da se dobrim dijelom crnogorske vlasti, nažalost, daljinski upravlja iz Beograda. Važno je da je nepoželjnom osobom, pored Mandića i Kneževića, za koje svi znamo ko su i šta su, proglašen i Aleksa Bečić. On se dugo predstavljao kao veliki evropejac, kao neko sa zapadnim vrijednostima, ko gleda prema Evropskoj uniji. Ali, nažalost, na ovom i na mnogim drugim primjerima, kao i iz načina na koji Demokrate obavljaju vlast u Crnoj Gori, vidi se da su oni povezani sa Beogradom, a rekao bih i sa Moskvom. Hrvatska je vrlo jasno pokazala koga smatra odgovornim, dobro prati stanje u Crnoj Gori, zna se ko jedno misli, drugo govori, a treće radi... Ako neko u crnogorskoj vlasti zastupa interese Beograda i Moskve teško može biti pozitivan faktor na putu prema Evropskoj uniji i Hrvatska teško takvu osobu može podržavati i imati nekakve iole normalne odnose – zaključio je Sokol.