Kina više nije samo „fabrika svijeta“, već akter koji nastoji redizajnirati međunarodni poredak, a Zapadni Balkan – uključujući Crnu Goru – dio je te ambiciozne strategije, ključne su poruke obimne studije „Kina u globalnoj tranziciji moći“, koju je danas predstavio Digitalni forenzički centar (DFC). 
Studija detaljno analizira kinesku strategiju proširenja uticaja, posebno u kontekstu Zapadnog Balkana, s fokusom na obavještajne aktivnosti, infrastrukturne projekte i meku moć kroz obrazovanje, medije i tehnologiju.
<h2>Ambicija za globalnom dominacijom do 2049.</h2>
U središtu kineske strategije nalazi se tzv. „velika obnova nacije“ do 2049. godine, kojom Peking teži da postane ključni akter u oblikovanju multipolarnog svijeta. DFC ukazuje da Kina koristi sve sofisticiranije metode – od razvoja vještačke inteligencije i sajber kapaciteta do obavještajnog rada i širenja uticaja putem obrazovanja i kulture.
DFC naglašava da Kina želi da zamijeni američko globalno liderstvo ne direktnom konfrontacijom. Kineski model ne počiva više isključivo na ekonomiji, već na sinergiji tvrde i meke moći. Među alatima koje Kina koristi su Inicijativa Pojas i put, Globalna bezbjednosna i civilizacijska inicijativa, Konfučijevi instituti i strateški plasirane investicije.
<h2>Crna Gora: Investicije, mediji, obrazovanje i tihe veze</h2>
Regioni sa institucionalnim slabostima, poput Zapadnog Balkana, predstavljaju pogodnu metu za kinesku strategiju. Prema studiji, Kina koristi infrastrukturne projekte kao trojanskog konja – oni otvaraju vrata za kulturološki uticaj, akademsku saradnju i političko pozicioniranje.
- Peking region ne posmatra kao jedinstvenu cjelinu, već kao skup različitih slabih tačaka koje prilagođava sopstvenim interesima - navodi se u izvještaju i dodaje da je Crna Gora u tom pogledu posebno ranjiva zbog sporih EU integracija, slabih institucija i nedostatka mehanizama za nadzor stranog uticaja.
U Crnoj Gori kineski uticaj je već prisutan kroz javne infrastrukturne projekte, ali i kroz medijsko partnerstvo i akademske veze. DFC upozorava da bi udaljavanje zemlje od EU integracija dodatno otvorilo prostor za širenje kineskog (i ruskog) uticaja.
Prema izvještaju u fokusu Kine u Crnoj Gori su obrazovni programi i stipendije – koje kineske institucije nude studentima i zaposlenima u javnoj upravi, često kao alat za stvaranje dugoročnih veza i oblikovanje narativa o Kini kao „prijateljskoj supersili“.
Potom je prisutna i medijska saradnja – između kineskih i lokalnih emitera (poput RTCG), čime se, kako se navodi, promovišu afirmativni prikazi Kine, bez prostora za kritičku analizu, te kineska tehnologija – posebno u oblasti bezbjednosti i nadzora. 
Primjeri iz Srbije, gdje je instalirana Huawei oprema za masovni nadzor, ukazuju na moguće zloupotrebe.
DFC u izvještaju predlaže i niz konkretnih mjera kako bi se Crna Gora zaštitila od hibridnih prijetnji i malignog uticaja.
To su izrada nacionalne strategije za borbu protiv hibridnih prijetnji, povećanje transparentnosti u vezi sa kineskim investicijama i sporazumima, jačanje uloge nezavisnih medija u razotkrivanju propagandnih narativa, uvođenje formalnih procedura za radne posjete kineskim institucijama, uključivanje civilnog društva i akademske zajednice u praćenje uticaja, uspostavljanje bezbjednosnih standarda za kinesku tehnologiju i redefinisanje prisustva EU i SAD kroz transparentniji i prisniji angažman.
<h2>Kineske metode: Tiho, sistematski i dugoročno</h2>
Jedan od najsloženijih aspekata kineskog prisustva jeste djelovanje kroz tzv. „strukturni uticaj“ – oblikovanje zakonodavstva, regulative i percepcija bez vidljivog miješanja. Posebno se ističu metode akademske regrutacije, kontrola narativa u medijima, prisustvo u sajber prostoru i tehnološka zavisnost kroz upotrebu kineskih sistema za nadzor.
Studija navodi konkretne slučajeve iz Afrike, Srbije, Zambije i Crne Gore koji ukazuju na sličan obrazac: investicije bez političkih uslovljavanja, ali sa dugoročnim ciljem političkog i ideološkog usidravanja kineskih interesa.
Jedno od zabrinjavajućih poglavlja studije tiče se kineskih obavještajnih aktivnosti. Kineske službe koriste sofisticirane metode: infiltraciju institucija, regrutaciju unutar akademskih i političkih struktura, sajber napade, manipulaciju društvenim mrežama i širenje dezinformacija.
- Kina ne cilja samo podatke – ona cilja političku percepciju, narative i društvene tokove - upozorava DFC. Među primjerima su pokušaji kontrole narativa o Ujgurima, širenje propagande u evropskim medijima i „bot mreže“ koje su tokom pandemije COVID-19 bile posebno aktivne u Srbiji.
Kineska pozicija u vezi sa ratom u Ukrajini ilustruje njenu strategiju balansiranja, navodi se u izvještaju. Iako se Kina deklarativno drži neutralnosti, studija DFC ukazuje na blisku ekonomsku i političku saradnju sa Rusijom, uključujući isporuke dronova, infrastrukturalne projekte u okupiranim djelovima Donjecka i kupovinu ruskih energenata.
Istovremeno, Kina zadržava kanale saradnje s Ukrajinom, što ukazuje na pragmatičan pristup koji kombinuje trgovinu, posredovanje i diplomatsku „meku moć“ – uz cilj da se ojača slika Kine kao konstruktivnog globalnog aktera.

Duško Mihailović

original

viewImage

baseImage

610x380

500x500

400x240

400x203

1084x550

thumbnail

Studija DFC: Kina kao globalni rival i tihi igrač na Balkanu

Lider Ujedinjene Crne Gore Goran Danilović sinoć je u emisiji &nbsp;“Naglas” na RTCG iznio dezinformaciju da su učesnici protesta održanog 5. januara u Podgorici pjevali uvredljivu pjesmu protiv srpskog naroda - saopšteno je iz Digitalnog forenzičkog centra (DFC).
Kako su istakli, nakon emisije je na društvenim mrežama počeo da kruži montirani snimak sa uvredljivom pjesmom, koji se brzo proširio putem mreže trolova i postao sredstvo dezinformisanja i narušavanja ugleda organizatora protesta.
- Snimak je prvi put objavljen 5. januara, a ova manipulacija dio je šire kampanje protiv građanskih protesta organizovanih nakon tragedije na Cetinju, u kojoj je život izgubilo 13 ljudi - ocijenili su u DFC.
Oni su pozvali sve funkcionere, javne ličnosti i medije na odgovorno izvještavanje i uzdržavanje od širenja neprovjerenih sadržaja, kako bi se sačuvala kvalitetna javna debata o ključnim društvenim pitanjima.
<div class="embed-block"><div style="max-width: 550px;"><div style="left: 0; width: 100%; height: 0; position: relative; padding-bottom: 100%;"><iframe src="//cdn.iframe.ly/api/iframe?app=1&url=https%3A%2F%2Fx.com%2Fdfcmedotme%2Fstatus%2F1879109129194619205%3Ft%3Dq_KgQ0oS38TShFOtasUZKw&key=87ca3314a9fa775b5c3a7726100694b0" style="top: 0; left: 0; width: 100%; height: 100%; position: absolute; border: 0;" allowfullscreen></iframe></div></div></div>
&nbsp;
<div class="embed-block"><div style="max-width: 550px;"><div style="left: 0; width: 100%; height: 0; position: relative; padding-bottom: 100%;"><iframe src="//cdn.iframe.ly/api/iframe?app=1&url=https%3A%2F%2Fx.com%2Fdfcmedotme%2Fstatus%2F1879109129194619205%3Ft%3Dq_KgQ0oS38TShFOtasUZKw&key=87ca3314a9fa775b5c3a7726100694b0" style="top: 0; left: 0; width: 100%; height: 100%; position: absolute; border: 0;" allowfullscreen></iframe></div></div></div>

Portal ETV

DFC: Danilović iznio dezinformaciju o pjevanju pjesme protiv srpskog naroda na prošlom protestu, ova manipulacija je dio šire kampanje

TikTok predstavlja ozbiljnu prijetnju za buduće izborne procese u Evropi, a poseban problem predstavlja nedostatak svijesti o tim prijetnjama u Crnoj Gori - pokazuje istraživanje Digitalnog forenzičkog centra "''Mladi i (dez)informisani - Rastući uticaj TikTok-a u izbornim procesima''.
U ovoj analizi navodi se da kombinacija masovne upotrebe platforme, njenog algoritamskog favorizovanja sadržaja, kao i zloupotrebe za sprovođenje koordinisanih dezinformacionih kampanja otvara prostor za manipulaciju javnim mnjenjem i ugrožavanje demokratskih procesa.
- Uprkos ubrzanom rastu korisnika TikToka u zemlji i potencijalu za zloupotrebu platforme u političke svrhe, institucije i društvo nisu adekvatno pripremljeni da odgovore na izazove digitalnog doba. Edukacija stanovništva, uspostavljanje regulatornih mehanizama i jačanje kapaciteta za praćenje digitalnih platformi ključni su koraci kako bi se smanjio rizik od destabilizacije izbornih procesa i očuvala demokratska stabilnost Crne Gore i regiona - ističu u Digitalnom forenzičkom centru.
Društvene mreže su, kako navode, odavno postale najveći izvor manipulacija informacijama, a samim tim i alat za &nbsp;kontrolisanje javnog mnjenja, naročito u kontekstu političkih i izbornih procesa.&nbsp;
- Platforme kao što su Fejsbuk, Iks (X) i TikTok pružaju brz i neometan kanal za plasiranje propagande, obmanjujućih narativa i koordinisanih dezinformacionih kampanja. Strani akteri, uključujući države i organizacije, koriste mreže kako bi uticali na javno mnjenje i izazvali polarizaciju društva. Algoritmi koji favorizuju senzacionalistički sadržaj i korisnicima serviraju objave u skladu sa njihovim već formiranim stavovima dodatno pojačavaju uticaj destruktivnih informacija. Takve pojave imaju značajan potencijal da destabilizuju političke procese, naruše povjerenje u institucije i ugroze nacionalnu bezbjednost - navodi se u analizi.&nbsp;
DFC se posebno bavio uticajem TikTok-a, društvene mreže kineske kompanije Bajtdens (ByteDance), koja je fokusirana na kratke video klipove koji traju od 15 sekundi do tri minuta.
- Podaci pokazuju da TikTok broji više od milijardu korisnika. S obzirom na to da kompanija objavljuje podatke o publici za oglašavanje samo za korisnike starije od 18 godina, stvarni domet TikTokove publike vjerovatno je veći od &nbsp;prikazanih brojki. TikTok omogućava targetiranje plaćenim kampanjama korisnika starijih od 13 godina. Izvještaji objavljeni u oglašivačkim resursima kompanije Bajtdens pokazuju da je TikTok početkom 2024. godine u Crnoj Gori imao 286.000 korisnika starijih od 18 godina. TikTok je po korištenju najbrže rastuća društvena mreža u našoj zemlji. Poređenja radi, korisnika Iks (nekadašnji Tviter) u Crnoj Gori je svega 77-500 - precizirano je u analizi DFC-a.
Posebnu su pažnju obratili na politiku privatnosti, a koji se, kada je TikTok u pitanju, odnose na prikupljanje, korišćenje i objelodanjivanje ličnih informacija korisnika te platforme.&nbsp;
- Kompanija prikuplja osjetljive podatke o korisnicima čak i kada oni ne sačuvaju ili ne podijele sadržaj. To izaziva zabrinutost na dva fronta: privatnost i sajber bezbjednost, pri čemu su iz DFC-a posebno naglasili problem sa najsanom politikom zadržavanja podataka, odnosne dužine čuvanja podataka i brzine uklanjanja podataka sa mreže - kazali su iz DFC-a.
Operacije uticaja na TikToku su, kako dodaju, efikasne jer platforma okuplja ogroman broj mladih korisnika koji su otvoreniji prema viralnim trendovima i vizuelnom sadržaju.&nbsp;
- Uz algoritamski sistem preporuka, političke i ideološke poruke mogu se brzo proširiti obezbjeđujući široku publiku u kratkom vremenskom periodu. TikTok podstiče angažman kroz interakciju i kreiranje sopstvenih verzija viralnih snimaka, što lako stvara lančanu reakciju propagiranja određenog narativa. Sve to olakšava manipulaciju, a nedostatak adekvatne kontrole autentičnosti sadržaja dodatno pogoduje kampanjama dezinformisanja - upozoravaju iz DFC-a.

1250x600

DFC: TikTok ozbiljna prijetnja za buduće izborne procese u Evropi, poseban problem nedostatak svijesti o tome u CG

U savremenim geopolitičkim sukobima, meka moć često igra ključnu ulogu u oblikovanju društvenih i političkih realnosti, a Crna Gora, kao članica NATO-a i kandidat za članstvo u Evropskoj uniji, suočava se sa sofisticiranim pritiscima kroz djelovanje Srpske pravoslavne crkve (SPC) i medijskih kanala povezanih sa Beogradom i Moskvom.&nbsp; To je jedan od zaključaka posljednje studije Digitalnog forenzičkog centra (DFC) pod nazivom „Instrumenti meke moći u hibridnim strategijama“, koja je danas predstavljena u Podgorici. Ciljevi djelovanja SPC i medijskih kanala povezanih sa Beogradom i Moskvom, kao dva stuba hibridne strategije, su destabilizacija društva i potkopavanje evropskih integracija Crne Gore, navodi se u studiji.  <figure> <img src="https://publisher-publish.s3.eu-central-1.amazonaws.com/pb-etv/swp/8p72gy/media/20241205101216_08070eef5ffba87b25ff4d3e7bfcacb5daa00576c8b608d3f18ec46f42978b48.jpg" data-media-id="editor_0" data-image-id="20241205101216_08070eef5ffba87b25ff4d3e7bfcacb5daa00576c8b608d3f18ec46f42978b48" data-rendition-name="original" width="3436" height="1932" loading="lazy" alt="Prezentacija DFC studije Instrumenti meke moći u hibridnim strategijama"> <figcaption>Prezentacija DFC studije Instrumenti meke moći u hibridnim strategijama(Photo: Portal ETV)</figcaption> </figure>  <h2>Srpska pravoslavna crkva: Vjerski autoritet ili politički akter?</h2> SPC nije samo religijska institucija u Crnoj Gori, već jedan od ključnih političkih aktera, koji značajno utiče na društvene procese. Njen uticaj daleko prelazi granice duhovnog, postajući sredstvo za promociju interesa Srbije i širenje ideje o „srpskom svetu“. Nakon parlamentarnih izbora 2020. godine, crkveni lideri su direktno uticali na formiranje vlade Zdravka Krivokapića. Predstavnici SPC-a su javno tvrdili da trenutna vlast duguje svoju poziciju crkvi i da ne smije da djeluje van ideoloških okvira koje crkva postavlja, ignorišući sekularne principe na kojima je država uspostavljena. DFC u studiji navodi i nedavni primjer sekretara Eparhije budimljansko-nikšićke Mijajla Backovića koji je u novembru 2024. godine istakao, tokom liturgije, da vlast mora da poštuje „interese SPC-a“ i najavio gradnju novih objekata, čak i bez institucionalnih dozvola. Brojni su primjeri kojima se studija DFC-a bavi, a među njima su revizionizam kulturno-istorijskog identiteta, nelegalna gradnja i mijenjanje pejzaža, kao i aktivizam tokom popisa stanovništva 2023. godine. SPC je ključni akter u procesu istorijskog revizionizma u Crnoj Gori, navodi se u studiji. Kroz rehabilitaciju kontroverznih istorijskih figura i događaja, SPC pokušava da marginalizuje antifašističko nasljeđe Crne Gore i nametne narative koji glorifikuju četnički pokret.  <figure> <img src="https://publisher-publish.s3.eu-central-1.amazonaws.com/pb-etv/swp/8p72gy/media/20241205101224_201b090ef82d5f8f260a4485ca01574cb2e1a36d9e94aefa96fb8300ba73139b.png" data-media-id="editor_1" data-image-id="20241205101224_201b090ef82d5f8f260a4485ca01574cb2e1a36d9e94aefa96fb8300ba73139b" data-rendition-name="original" width="1912" height="1068" loading="lazy" alt="Kultura DFC"> </figure>  Inicijativa za vraćanje takozvane Njegoševe, a suštinski kapele Karađorđevića, na Lovćen, plasira se kao simbol „pomirenja“, ali njen cilj je jačanje srpske nacionalne ideologije i potkopavanje crnogorskog identiteta. Akcije, poput one predsjednika Skupštine Andrija Mandić koji je istakao srpsku trobojku u svom kabinetu, uklanjajući crnogorske zastave, simbolizuju pokušaje SPC-a da nametne dominantni srpski narativ. SPC koristi i nelegalnu gradnju i promjene u kulturno-istorijskoj baštini Crne Gore kako bi afirmisala narative koji su u skladu s ideologijom „srpskog sveta“. Kroz gradnju crkava i unosa simbola koji nisu svojstveni crnogorskom kulturnom nasljeđu, SPC dodatno cementira svoje prisustvo i mijenja percepciju crnogorske istorije. Jedan od posljednjih primjera je postavljanje velikog metalnog krsta u Bokokotorskom zalivu, uprkos odsustvu potrebnih dozvola. Ovakvi potezi imaju za cilj jačanje prisustva SPC-a u javnom prostoru i marginalizaciju autentičnih crnogorskih kulturnih simbola.  <figure> <img src="https://publisher-publish.s3.eu-central-1.amazonaws.com/pb-etv/swp/8p72gy/media/2024120509124_b6e676b3d06525cecefd933bd95cbff118576a3e609ceaf0eb7d5b19eacd27c0.jpg" data-media-id="editor_2" data-image-id="2024120509124_b6e676b3d06525cecefd933bd95cbff118576a3e609ceaf0eb7d5b19eacd27c0" data-rendition-name="original" width="1000" height="750" loading="lazy" alt="Metalni krst"> </figure>   <figure> <img src="https://publisher-publish.s3.eu-central-1.amazonaws.com/pb-etv/swp/8p72gy/media/2024120509128_c618b682a96f2a9a57f24c4a2e17cfd4a2a1ba485a23adbb299e81f69288ca96.png" data-media-id="editor_3" data-image-id="2024120509128_c618b682a96f2a9a57f24c4a2e17cfd4a2a1ba485a23adbb299e81f69288ca96" data-rendition-name="original" width="1906" height="1068" loading="lazy" alt="nelegalna krstionica"> <figcaption>Nelegalna krstionica kod manastira Miholjska prevlaka na Ostrvu cvijeća u Opštini Tivat, čija je gradnja počela 2018. godine(Photo: RSE)</figcaption> </figure>   <figure> <img src="https://publisher-publish.s3.eu-central-1.amazonaws.com/pb-etv/swp/8p72gy/media/20241205091212_f08ccf700a5dc5d07a97c8e63bdebe7f0cd99d8f8ae1bcdd79d151878239b13a.jpg" data-media-id="editor_4" data-image-id="20241205091212_f08ccf700a5dc5d07a97c8e63bdebe7f0cd99d8f8ae1bcdd79d151878239b13a" data-rendition-name="original" width="1023" height="575" loading="lazy" alt="Crkva na Rumiji"> <figcaption>Crkva razdora na Rumiji: Nelegalni limeni objekat spomenik urušavanja viševjekovne tradicije(Photo: RSE)</figcaption> </figure>  Takođe, tokom popisa 2023. godine, SPC je bila ključni akter u mobilizaciji građana. Patrijarh Porfirije je otvoreno pozivao pravoslavne vjernike da se izjasne kao Srbi i govornici srpskog jezika, predstavljajući to kao očuvanje „autentičnog identiteta“. Istovremeno, sveštenici SPC-a držali su predavanja i tribine, koristeći religijski autoritet za političku agitaciju. Centralna ideja SPC-a u Crnoj Gori oslanja se na povezivanje pravoslavne vjere sa srpskom nacionalnom pripadnošću. Ova ideologija, poznata kao etnofiletizam, predstavlja izuzetno efikasan alat za homogenizaciju srpske zajednice, dok se istovremeno marginalizuju druge etničke i religijske grupe. SPC koristi narative o ugroženosti srpskog identiteta, promovišući ideju da je srpska zajednica meta diskriminacije i zapostavljanja. <h2>Mediji kao produžena ruka hibridnog uticaja</h2>  <figure> <img src="https://publisher-publish.s3.eu-central-1.amazonaws.com/pb-etv/swp/8p72gy/media/20241205101220_b3cae0d177308c633686057f714aaeda0e6fe4ba125ea7784dcda5b31b54ff54.png" data-media-id="editor_5" data-image-id="20241205101220_b3cae0d177308c633686057f714aaeda0e6fe4ba125ea7784dcda5b31b54ff54" data-rendition-name="original" width="1911" height="1071" loading="lazy" alt="Shema DFC"> </figure>  I mediji igraju ključnu ulogu u širenju proruskih i prosrpskih narativa u Crnoj Gori, navodi se u studiji DFC-a. Zahvaljujući bliskosti jezika, sadržaji iz Srbije i Rusije lako pronalaze put do crnogorske publike, posebno tokom ključnih političkih i društvenih dešavanja. Mediji povezani sa srpskim i ruskim centrima moći šire narative koji ciljaju destabilizaciju Crne Gore i njenog prozapadnog kursa. Ovi narativi često uključuju: Negiranje crnogorskog nacionalnog identiteta i kulture; Promovisanje Srbije i Rusije kao „čuvara tradicionalnih vrijednosti“; Diskreditaciju Evropske unije i NATO-a, predstavljajući ih kao strane uticaje koji prijete suverenitetu Crne Gore. Portali iz Srbije i njihovi crnogorski partneri šire sadržaje koji glorifikuju zajedničku srpsko-rusku viziju „tradicionalnih vrijednosti“. Ovi sadržaji često uključuju propagandu o istorijskoj povezanosti pravoslavnih naroda i demonizaciju zapadnih institucija. Prosrpski i proruski mediji su posebno aktivni tokom politički osjetljivih trenutaka, navodi se u studiji. <ul> <li>Rezolucija &nbsp;o genocidu u Srebrenici: Nakon što je UN usvojio Rezoluciju o genocidu, mediji iz Srbije plasirali su narative koji relativizuju genocid. Tvrdnje da su „Srbi proglašeni genocidnim narodom“ korišćene su za izazivanje straha i antagonizma među građanima Crne Gore.</li> <li>Rezolucija &nbsp;o Jasenovcu: U odgovoru na Rezoluciju o Srebrenici, crnogorski parlament je usvojio Rezoluciju o Jasenovcu, čime su prosrpski mediji pokušali da izjednače istorijske narative i relativizuju ratne zločine.</li> </ul> Jedna od strageija je i polarizacija kroz društvene mreže i portale, pa medijski portali iz Srbije, poput Kurira i Informera, koordinisano distribuiraju sadržaje koji targetiraju crnogorski identitet. Ovi tekstovi često se preuzimaju i šire putem crnogorskih portala bliskih prosrpskim političkim strukturama. Jedan od ključnih ciljeva je stvaranje konfuzije i destabilizacija društvenog tkiva Crne Gore. Prosrpski mediji promovišu i obrazovne projekte i kulturne događaje koji glorifikuju zajedničku srpsko-crnogorsku istoriju. Ovi sadržaji imaju za cilj nametanje srpskog kulturnog identiteta kao dominantnog, pri čemu se ignorišu specifičnosti crnogorskog nasljeđa. <h2>Zajednička strategija SPC-a i medija</h2>  <figure> <img src="https://publisher-publish.s3.eu-central-1.amazonaws.com/pb-etv/swp/8p72gy/media/20241205101224_a05362e8d248f9de1e00acb4681be7457aa1504046e70f3dcc3d64e53ce86e33.png" data-media-id="editor_6" data-image-id="20241205101224_a05362e8d248f9de1e00acb4681be7457aa1504046e70f3dcc3d64e53ce86e33" data-rendition-name="original" width="1911" height="1075" loading="lazy" alt="SPC DFC"> </figure>  Koordinacija između SPC-a i proruskih i prosrpskih medijskih aktera očigledna je u promociji ključnih tema poput identitetskih narativa – promovisanje srpske istorijske i kulturne superiornosti, uz istovremeno marginalizovanje crnogorskog identiteta. Tu je i podrška inicijativama koje polarizuju društvo, poput izmjena Ustava ili usvajanja zakona o dvojnim državljanstvima, zakona o agentima stranog uticaja čija je namjera da targetiraju prema vlasti kritički orjentisane nevladine organizacije, ali i antizapadnih stavova – širenje dezinformacija koje oslabljuju povjerenje crnogorskog društva u NATO i EU. SPC i mediji bliski Beogradu koriste sofisticirane tehnike, uključujući plasiranje emocionalno snažnih poruka, koje se brzo šire putem društvenih mreža i portala. Ovo su hibridne strategije kako bi polarizovali društvo i potkopali evropski kurs države. Kroz kontrolu narativa o identitetu, kulturi i religiji, oni nastoje marginalizovati građanske vrijednosti i ojačati srpski nacionalni identitet. Ovi primjeri jasno ilustruju kako SPC i mediji djeluju u sinergiji, koristeći svoje platforme za manipulaciju javnim mnjenjem i oblikovanje političke stvarnosti Crne Gore. Uloga SPC-a i medija u sprovođenju hibridnih strategija ukazuje na hitnost jačanja sekularnih i demokratskih principa u Crnoj Gori. Očuvanje građanskog i multietničkog karaktera države, prema DFC-u, zahtijeva unaprjeđenje obrazovanja i podizanje svijesti građana o opasnostima manipulativnih narativa. Moraju se jačati i državne institucije koje će dosljedno braniti sekularnost i društvenu koheziju, te je neophodno oštro sankcionisanje medijskih dezinformacija koje podrivaju stabilnost države. SPC i mediji, kao stubovi meke moći, ostaju izazov za prozapadnu orijentaciju Crne Gore. Međutim, jasna politička volja i odlučnost društva mogu spriječiti dalju destabilizaciju i osigurati da država ostane na svom evropskom putu, zaključuje se u studiji.  <figure> <img src="https://publisher-publish.s3.eu-central-1.amazonaws.com/pb-etv/swp/8p72gy/media/20241205101228_a7c21a2d6eafe92cbec77ec5d3b591531e655b9563fd8a2d678a69c0f9070f66.png" data-media-id="editor_7" data-image-id="20241205101228_a7c21a2d6eafe92cbec77ec5d3b591531e655b9563fd8a2d678a69c0f9070f66" data-rendition-name="original" width="1907" height="1073" loading="lazy" alt="Kinematografija DFC"> </figure>  Cijelu studiju možete pogledati <a href="https://dfc.me/publikacije/instrumenti-meke-moci-u-hibridnim-strategijama/">na site-u DFC-a</a>.

SPC i mediji - osovina hibridnog uticaja u Crnoj Gori

Evropska komisija prepoznaje da je strani uticaj jedna od najvećih prijetnji za evropske integracije, ne samo Crne Gore, već i kompletnog regiona Zapadnog Balkana, a to je ono što Digitalno forenzički centar (DFC) u kontinuitetu ukazuje, kazao je u centralnoj informativnoj emisiji 24 Sata, &nbsp;na Televiziji E analitičar DFC-a Marko Banović.
Veoma je važno, dodaje on, da crnogorskim institucijama ne prođe ispod radara, dio iz Izvještaja Evropske komisije, kojim se ističe strani uticaj i manipulacije informacijama, uključujući dezinformacije, te uticaj na crnogorske integracije.&nbsp;
- Evropska komisija prepoznaje da je strani uticaj jedna od najvećih prijetnji za evropske integracije, ne samo Crne Gore, već i kompletnog regiona Zapadnog Balkana, a to je ono što Digitalno forenzički centar u kontinuitetu ukazuje. Dokaz ove teze mogli smo da vidimo tokom prethodne dvije sedmice u Gruziji i Moldaviji, gdje se ruski autoritarni režim umiješao u izborne procese te dvije zemlje, sa jasnim ciljem da zaustavi dalje evropske integracije u tim zemljama. Identičan cilj Rusija ima i u regionu Zapadnog Balkana i to nije nikakva tajna, niti nešto što skrivaju. Bivši ambasador Ruske Federacije u Podgorici je otvoreno kazao da širenje Evropske unije na region Zapadnog Balkana stavlja te zemlje u direktnu koliziju sa Ruskom Federacijom - rekao je Banović.
Važno je istaći, naglašava on, da je uvođenje strategije i akcionog plana samo osnovni korak, jer u Crnoj Gori postoji &nbsp;veliki broj strategija i akcionih planova, ali nema njihove primjene u, kako kaže, konkretna djela.&nbsp;
- Važno je istaći da nedostatak političke volje nije situacija samo danas i sa trenutnom vlašću, već je to trend koji imamo proteklih deset godina, uključujući vlast koju je predvodila Demokratska partija socijalista, jer su partijski i lični interesi uvijek prevladavali u odnosu na društvene interese i to je razlog zašto mi danas imamo slabe, ispolitizovane institucije, koje su ključne upravo u borbi protiv stranog uticaja i hibridnih prijetnji - naglasio je Banović.&nbsp;
Prema njegovim riječima dodatan problem predstavlja i to što određene političke strukture na vlasti prate interese stranih država, a ti interesi su u potpunoj suprosti sa strateškim ciljevima koje ima Crna Gora.
Digitalno forenzički centar je jedna od rijetkih institucija, smatra Banović, koja u kontinuitetu ukazuje na upliv stranog uticaja i uticaja dezinformacija na crnogorsko društvo.&nbsp;
- Jasan cilj tih malignih uticaja je da spriječe dalje integracije. Ono što je činjenica jeste da kako se Crna Gora bude približavala Evropskoj uniji, tako će i te hibridne prijetnje da jačaju, od toga će u suštini zavisiti da li će Crna Gora postati dio Evropske unije, u odnosu na to kakav će odgovor imati crnogorsko društvo na te prijetnje - zaključio je Banović.
Cijelo gostovanje možete pogledati na You Tube kanalu TV E.
<div class="embed-block"><div><div style="left: 0; width: 100%; height: 0; position: relative; padding-bottom: 56.25%;"><iframe src="//cdn.iframe.ly/api/iframe?url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DLd9wAGAlJR0&key=87ca3314a9fa775b5c3a7726100694b0" style="top: 0; left: 0; width: 100%; height: 100%; position: absolute; border: 0;" allowfullscreen scrolling="no" allow="accelerometer *; clipboard-write *; encrypted-media *; gyroscope *; picture-in-picture *; web-share *;"></iframe></div></div></div>

Banović: Evropska komisija prepoznala strani uticaj kao najveću prijetnju puta Crne Gore ka EU

Analitičar Digitalnog forenzičkog centra (DFC) Marko Banović ukazao je da se strani maligni uticaji u našoj državi kontinuirano relativizuju sa najviših državnih adresa, uz izostanak sistemskog reagovanja na djelovanje rusko-srpskih proksi aktera u vrijeme važnih društveno-političkih događaja. 
U razgovoru za Portal Analitike ističe da u situaciji kada su neke od struktura vlasti ključni kanali rusko-srpskog uticaja, nije realno očekivati obezbjeđivanje mehanizama za suzbijanje stranog miješanja. 
Smatra da će podgorički izbori biti tema medija bliskih Beogradu i Moskvi, ali podvlači da njihova kampanja neće biti prevelikog intenziteta. 
<h2>Nedostatak sistemskog djelovanja podsticaj desničarskim manipulacijama </h2>
Analizirajući skup podrške Srbima sa Kosova, koji je 7. septembra organizovan na graničnom prelazu Božaj, iz DFC su ukazali na djelovanje ekstremnih desničarskih grupa u regionalnim kampanjama, budući da su među okupljenima koji su nosili transparent Kad se vojska na Kosovo vrati bili i predstavnici vojnih veterana iz ratova 1991-2001, pripadnici 7. bataljona Vojne policije vojske Jugoslavije, te članovi pravoslavnog bratstva Zavjetnici Tvrdoš iz Nikšića. 
- Kroz blokadu GP Božaj prepoznajemo strani maligni uticaj koji se ostvaruje putem proksi aktera - podvlači Banović. 
Sagovornik Analitike ukazuje da se ova aktivnost može tumačiti kao nastavak kampanje iz avgusta 2023. godine kada su, kako podsjeća, u vrijeme sukoba na Kosovu, u više gradova u Crnoj Gori, Srbiji, ali i Rusiji osvanuli grafiti sa sloganom Kad se vojska na Kosovo vrati. 
- Ista matrica djelovanja uočena je i nakon oružanog napada na sjeveru Kosova u septembru 2023. godine kada je u određenim nacionalističkim krugovima u Crnoj Gori kreiran narativ da su napadači heroji i žrtve - napominje Banović. 
Kako naglašava, očigledno je da ne postoji politička volja i sistemsko djelovanje institucija da se registruje i reaguje na djelovanje ruskih i srpskih proksija tokom važnih društveno-političkih događaja.
- Na taj način u turbulentnom periodu za cijeli region Zapadnog Balkana, krajnje desničarske organizacije dodatno manipulišu i podgrijavaju atmosferu u cilju radikalizacije i mobilizacije crnogorskih građana - upozorava Banović. 
Poručuje i da poseban problem predstavlja kontinuirana relativizacija malignog stranog uticaja koja, kako ukazuje, dolazi sa najviših državnih adresa, a tome smo, ističe on, svjedočili i tokom ovog slučaja. 
<h2>Govor mržnje kao opravdanje za netrpeljivost i nasilje </h2>
U tom kontekstu Banović se osvrnuo i na tekst pod nazivom Koncert za Nermina: Islamizacija Podgorice? ocjenjujući da sadrži elemente govora mržnje prema dr Nerminu Abdiću, nosiocu liste DPS-a na predstojećim lokalnim izborima u Podgorici, ali i prema građanima Podgorice koji se na nacionalnoj, vjerskoj ili političkoj osnovi izjašnjavaju drugačije od autora teksta. 
- Takvi stavovi podstiču i opravdavaju netrpeljivosti u društvu, a u krajnjoj liniji i nasilje - upozorava sagovornik Analitike. 
Kako napominje, Digitalni forenzički centar je u studiji Neraskidive veze ili geopolitička strategija – Uticaj Srbije u Crnoj Gori ukazao na djelovanje autora pomenutog teksta Ivana Miloševića i njegovog portala Srpska 24 kao jednog od kanala za širenje manipulacija informacijama i stranog malignog uticaja.
- Nakon reakcije javnosti portal Borba je obrisao sporni tekst uz izvinjenje i opravdanje da tekst nema veze sa portalom. Ipak, sama činjenica da je uredništvo portala dozvolilo da se tekst koji podstiče na međunacionalnu mržnju objavi na portalu i plasira čitaocima ukazuje na nepoštovanje novinarskog kodeksa i etike - podvlači Banović. 
Takođe, kako ističe, treba naglasiti da je Milošević redovni kolumnista na portalu Borba.
- Nepostojanje dovoljno razrađene samoregulacije i nedostatak medijske i digitalne pismenosti uzroci su rastućeg trenda govora mržnje u javnom prostoru. Širenje tih negativnih trendova zbog javnog iznošenja stavova utiče na podjele i netrpeljivosti u društvu, formiranje javnog mnjenja, kao i na urušavanje bezbjednosti - ukazuje Banović. 
Stoga, kako poručuje, potrebno je da nadležni organi još aktivnije reaguju i rade na suzbijanju plasiranja uvredljivog govora i govora mržnje kako prema javnim ličnostima, tako i prema svim građanima Crne Gore. 
<h2>Strategija bazirana na produbljivanju polarizacije i stvaranju tenzija</h2>
Sagovornik Analitike podvlači da pomenuti tekst nije izolovan slučaj. 
- On je dio šire propagandne kampanje koju sprovode rusko-srpski proksiji tokom posljednjih šest godina. Ove kampanje često koriste dobro poznate dezinformacione narative usmjerene na destabilizaciju Crne Gore, posebno u vrijeme predizbornih ciklusa - napominje Banović. 
Ukazuje da je strategija ovih kampanja bazirana na produbljivanju polarizacije i stvaranju društvenih tenzija, korišćenjem dezinformacija i spinova.
- Nažalost, obim i frekvencija dezinformacionih narativa, postali su toliko veliki da su mnogi od njih već prihvaćeni u našem društvu - upozorava Banović.
<h2>Ignorantski odnos prema stranom miješanju posljedica različitih faktora </h2>
Podvlači da ignorantski odnos prema stranom malignom uticaju i izostanak odgovora crnogorskih institucija može biti posljedica različitih faktora, uključujući političke, institucionalne, ekonomske i društvene aspekte. 
- Strano miješanje i manipulacije informacijama svode se na pokušaje stranih aktera da oblikuju javno mnjenje ili upravljaju društveno-političkim procesima. Ignorisanje i relativizacija stranog malignog uticaja ima za cilj podrivanje povjerenja javnosti u izborne procese, medije i institucije, zatim da se poveća društveno-politička polarizacija društva, kao i da se utiče na izborne procese, što kasnije može imati posljedice na stabilnost vlada - pojašnjava Banović.
<h2>SPC štiti ruske interese u Crnoj Gori </h2>
Banović naglašava da je ključni kanal za širenje srpsko-ruskog uticaja u Crnoj Gori Srpska pravoslavna crkva. 
- Poistovjećivanje religije i nacije, odnosno izjednačavanje srpstva i pravoslavlja snažan su instrument u djelovanju etnofiletistički utemeljene Srpske pravoslavne crkve. Takođe, to je i vrlo pogodna okolnost za ostvarivanje interesa srpskog režima u regionu, posebno ako se ima u vidu činjenica da je odnos crkve i države u Srbiji uređen tako da država ima jači uticaj na SPC nego obrnuto - ukazuje sagovornik Analitike. 
Ističe da SPC predstavlja ključni spoljno-politički instrument države Srbije, s obzirom na činjenicu da se, kako navodi, njena jurisdikcija proteže izvan srpskih državnih granica. 
- Odnos SPC sa Ruskom pravoslavnom crkvom i njeni stavovi prema Rusiji, posebno nakon početka ruske invazije na Ukrajinu, ukazuju da SPC štiti ruske interese u Crnoj Gori - podvlači Banović. 
On napominje da se SPC etablirala kao najuticajnija društveno-politička organizacija u zemlji. 
- Ideje, stavovi i postupci SPC, koje realizuje uz podršku vladajućih političkih struktura, u direktnoj su koliziji sa konceptom građanskog, multietničkog i multikonfesionalnog društva - ukazuje Banović. 
<h2>Propagandna kampanja uoči podgoričkih izbora neće biti velikog intenziteta </h2>
Sagovornik Analitike uvjeren je da će lokalni izbori u Podgorici biti zastupljena tema u propagandnim medijima bliskim režimima u Moskvi i Beogradu. 
- Međutim, smatram da ta kampanja neće biti prevelikog intenziteta. Njihova propagandna kampanja neće biti na nivou parlamentarnih izbora 2020. ili lokalnih izbora u Nikšiću 2021. godine - ocjenjuje Banović. 
Kako navodi, razlog za to je jednostavan. 
- Političke partije koje usklađuju svoje stavove i politike sa režimom u Beogradu su trenutno na vlasti i nije im neophodna intenzivna kampanja kroz propagandne kanale - podvlači Banović. 
<h2>Djelovanje Moskve i Beograda reflektuje se na stavove građana </h2>
Upitan imaju li Moskva i Beograd razloga za zadovoljstvo učincima svojih propagandnih platformi, čije djelovanje se odvija nesmetano i bez ikakvih sankcija, Banović kaže da s obzirom na dosadašnju pasivnost vlasti prema rusko-srpskim propagandnim platformama, vjerovatno mogu biti zadovoljni.
- Njihova sposobnost da nesmetano sprovode svoje kampanje bez konkretnih sankcija ili odgovora ukazuje na to da njihova strategija funkcioniše u Crnoj Gori. Takođe, njihovo djelovanje se jasno reflektuje na stavove građana - ukazuje Banović.
Kako podsjeća, DFC istraživanje javnog mnjenja koje je tretiralo strane uticaje u Crnoj Gori pokazalo je da 53 odsto anketiranih smatra da NATO ima uglavnom ili veoma negativan uticaj u Crnoj Gori. 
- Takođe, većina njih, 58,2 odsto smatra da SAD imaju negativan uticaj. Istraživanje je pokazalo da preko 30 odsto građana smatra da su NATO i SAD bezbjednosne prijetnje Crnoj Gori - zaključuje Banović.

Banović: Dezinformacioni narativi posebno izraženi u predizbornim ciklusima, SPC ključni kanal za širenje srpsko-ruskog uticaja

Zamjenik Generalnog sekretara NATO Boris Ruge posjetio je, u sklopu boravka u Crnoj Gori, Atlantski savez Crne Gore (ASCG), gdje je razgovarao sa predsjednicom ASCG prof. dr Milicom Pejanović-Đurišić. Sastanku je prisustvovala i Nina Šoljan, rukovodilac odsjeka za politička pitanja i bezbjednosnu politiku u NATO.&nbsp;
Tokom sastanka je bilo riječi o izazovima sa kojima se suočava Crna Gora kao članica NATO, o percepciji NATO saveza među crnogorskim građanima, te o političkoj i društvenoj situaciji u Crnoj Gori, saopšteno je iz Atlasnkog saveza.&nbsp;
Crna Gora je veoma važna članica Alijanse, poruka je NATO delegacije, a zajednički je naglašeno i da Crna Gora i Alijansa treba kontinuirano da rade na promociji transatlantskih vrijednosti i ciljeva, u čemu je Atlantski savez Crne Gore prirodan i kredibilan partner NATO-u.&nbsp;
Razgovarano je i o prijetnjama od stranog malignog uticaja, uključujući dezinformacije, propagandu i sajber napade, pri čemu je posebno istaknuta potreba za saradnjom na polju sajber bezbjednosti.&nbsp;
Predstavnici NATO delegacije su se tokom posjete Atlantskom savezu Crne Gore upoznali i sa djelovanjem Digitalnog forenzičkog centra (DFC) i kontinuiranim aktivnostima DFC-a na suzbijanju dezinformacija, propagande i stranog malignog uticaja u Crnoj Gori.

Pejanović Đurišić: Atlantski savez Crne Gore kredibilan partner Alijansi u promociji zajedničkih vrijednosti

Vizija Crne Gore u Evropskoj uniji (EU) sistemski se podriva, a ni sama EU u tom djelu nije od pomoći građanski orijentisanom dijelu Crne Gore, ocijenila je izvršna direktorica Centra za građansko obrazovanje Daliborka Uljarević na panelu „Skriveni uticaj i vidljive posljedice - strano miješanje u Crnoj Gori“, u sklopu &nbsp;godišnje konferencije Digitalnog forenzičkog centra.
Ona se kritički osvrnula na proces dobijanja IBAR-a, naglašavajući da su se, realno, Potemkinova nova sela prihvatila kao najmodernije neboderi.&nbsp;
- Kriterijumi su sniženi do nedopustivog nivoa, a svi mi koji se isto tako zalažemo za evropeizaciju Crne Gore i koji taj proces gledamo kao neodvojiv od demokratizacije, ne vidimo da je Crna Gora postala novo društvo dan &nbsp;nakon što smo dobili IBAR – kazala je ona.
Takođe, navodi Uljarević, demonstrira se jedna kranja neozbiljnost vlasti, pa smo imali tada da se „odmah i sada“ mora usvojiti novi Zakon o sprečavanju korupcije, a nakon ljetnjeg raspusta je raspisan oglas za radnu grupu da se ponovo prave izmjene i dopune.
- To je nešto što EU ne smije da prihvati - da je ona u nekom trenutku na taj način izigrana. Da ne govorimo o onome što je bilo pod plaštom IBAR-a, da se nacrtao zakon kako bi stari postao novi direktor Radio-televizije Crne Gore. Ovo je proces koji zahtijeva zaista punu posvećenosti svih aktera. Evropska unja ni sebe ni nama neće pomoći ako bude u nastavku na isti način gledala na stvari. Na žalost, živimo u regionu gdje političari i donosioci odluka uopšte ne razumiju kada im date vjetar u leđa, ili ih pohvalite da su nešto dobro uradili. Mnogo bolje razumiju kritiku, onaj štap, nego šargarepu – kazala je Uljarević.&nbsp;
Istoričar Miloš Vukanović, govoreći o stranom malignom uticaju, kazao je da je ono što se dešava u Crnoj Gori odjek nečega što je počelo da se razvija u Rusiji prije destak godina gdje je istorija u potpunosti usmjerena u kreiranje i održavanje autoritarnog sistema.
- Prije svega, ruski obrazovni sistem je usmjeren na taj način da propagira samo jake autoritarne vladare, ignorišući vladare reformatore. Drugi stepen je bio apsolutna negacija bilo kakvog kulturnog nasljeđa, ne samo ukrajinskog naroda, već i mnogih naroda oko njih i aproprijacija njihove kulture. Tako se kreirao narativ da Rusija ima pravo na određene geografske prostore. Treći je bio možda malo iznenađujući, a to je negacija bilo kakve pomoći saveznika u mnogim ratovima koje je Rusija vodila, prije svega u Drugom svjetskom ratu – kazao je Vukanović.&nbsp;
On navodi da je ovaj model pratio tendenciju ruske vlasti od 2014. godine do same invazije na Ukrajinu, a generalno su se ti modeli prelili na populističke i autoritarne vlasti u Evropi, &nbsp;prije svega u Beogradu i &nbsp;Budimpešti.&nbsp;
- Mi, nažalost, živimo i pod uticajem smo tog modela koji se iz Beograda preliva na Crnu Goru, to jeste modela koji je u Beogradu razvijen već krajem osamdesetih godina, koji je i te kako osnažen 2012. godine kada je na vlast došla Srpska napredna stranka, gdje je Crna Gora i interesna, kulturna, a očekivano i svaka druga zona uticaja Beograda – istakao je Vukanović.&nbsp;
Prema njegovom mišljenju, u posljednje četiri godine pojačana je manipulacija istorijskim činjenicama sa ciljem da stvori određeni prostor u Crnoj Gori koji će biti lojalniji Beogradu, nego Podgorici i Cetinju.
- Drugi cilj je razjedniti one ideje na kojima smo napravili naše društvo od 2006. godine, a to je kulturna i mutinacionalna tolerancija, gdje nije bitno koje ste vjere ili nacije, već da svi pripadamo jednoj državi, gdje imamo zajedničko istorijsko iskustvo. Samim tim, sve istorijske manipulacije poslednjih četiri godine zapravo su usmjrene da razlože te kolektivne veze između nas i da od Crne Gore naprave male feudalne posjede disfunkcionalnu državu – kazao je Vukanović.
On je ukazao na još jednu pojavu koja, prema njegovom mišljenju, građane Crne Gore mnogo ne zanima, a to je vezano za crnogorsko kulturno blago.&nbsp;
- Već tri decenije u Crnoj Gori se dešava sistematsko uništenje crnogorskog sakralnog, pravoslavnog, kulturnog blaga koje predstavlja nasljeđe i ključni dokaz višeslojnih kulturnih uticaja koji su kreirali crnogorsku naciju, crnogorsku crkvu i sve ono što čini Crnu Goru kao državu. Već tri decenije, pod plaštvom revolucije, vi imate temeljnu destrukciju svega onoga što se ne uklapa u jedan sterilisan narativ kreiran u Beogradu – navodi Vukanović.
Samim tim, kako kaže, sve ono što je stvarano hiljadama godina uništava se da bi se samo jedan mali segment crnogorske prošlosti istakao – onaj koji može da se veže za nečiji kreirani narativ.&nbsp;
On je ukazao na još jedan mehanizam i nazvao ga „pričom u tri slike“.
- Svi smo primijetili da je prošle nedjelje izašao članak koji je govorio o tome da Podgorici prijeti mogućnost islamizacije. I svi smo bili šokirani da neko može tako da pomene Podgoricu, koja je četiri vijeka bila u sklopu Osmanskog carstva i svi smo to odbacili kao ekstremistički nonsens. To je prva slika koja kontaminira. Onda smo imali nastup potpredsjednika Vlade (Budimir Aleksić) u Beogradu, koji smo svi šokantno doživjeli zbog rasporeda zastava iza njega, a još uvijek nijesam vidio kriku onoga što je on rekao - da su Crna Gora i Srbija isključivo pravoslavno-kulturne dvije zemlje, što nije talno. E, treća slika je došla sa adrese koja može iznenaditi, a to je u dnevnim novinarima Vijesti, od njihovog kolumniste – kazao je Vukanović.
Istakao je da je kolumnista prozapadni, eurocentrično i integracijski nastrojen.
-Taj kolumnista rekao da je prethodna vlast vršila kroatizaciju i mediteranizaciju Crne Gore. Ta kategorizacija da netko pokušava da izvrši mediteranizaciju Crne Gore je opasna, jer je Crna Gora dio mediteranskog, kosmopolitskog, multikulturalnog, multislojnog prostora i to je ono što nas čini. Ako netko smatra da se mi nasilno mediteranizujemo, a ta osoba je navodno prozapadno nastrojena, to su opasni elementi istorijske negacije i revizionizma na koje mi moramo da pazimo. Proći će mnoge političke strukture, proći će mnoge političke organizacije, ali Srpska pravoslavna crkva, koja postoji od 1921.godine, će ostati da širi, da devastira svaku unikatnost hrišćanskog pravoslavnog nastojanja na prostoru Crne Gore i da širi nešto što suštinski nije ni klero-nacionalizam, već jedna ekstremna ideologija zasnovana na nasljeđu Nikolaja Velimirovića, koja je anti-zapadna, anti-naučna, anti-integraciona i anti-tolerantna. To je ideologija koja je u svojstvu Srpske pravoslavne crkve i koja se širi i mrvi Crnu Goru – zaključio je Vukanović.

Dok SPC mrvi Crnu Goru, EU nije od pomoći njenom građanski orjentisanom dijelu

Hrvatska je Crnoj Gori poslala diplomatsku notu u kojoj traži da se riješi pitanje povrata imovine hrvatskoj zajednici u toj zemlji, što je, kako ističu iz Zagreba, važno i za Crnu Goru ako želi napredovati u procesu pristupanja Evropskoj uniji.
Riječ je o 51 porodici iz Tivta, koja do danas nije dobila nikakvu naknadu za imovinu oduzetu njihovim porodicama koje su je posjedovale vjekovima. Na području Dobrote hrvatskim porodicama imovina je oduzeta devedesetih godina prošlog vijeka.
U hrvatskoj noti se upozorava da su pripadnici autohtone hrvatske manjine u Crnoj Gori, uprkos sudskim odlukama, i dalje suočeni s diskriminacijom kada je riječ o povratu njihove imovine, dok se istovremeno imovina pripadnika drugih naroda vraća.
Pitanje restitucije imovine ključan je dio poglavlja 23 pristupnog procesa Crne Gore za EU, koje se tiče temeljnih prava. Evropska komisija je informisana o problemima i prati slučaj, a bez rješenja pitanja imovine, poglavlje se neće zatvoriti, što može usporiti napredak Crne Gore ka članstvu u EU.

Hrvatska poslala notu Crnoj Gori: Vratite imovinu u Tivtu i Dobroti

Poslije ljetnjeg bengera “Noćno kupanje” i nezaboravnog nastupa sa Manu Chao-om u Kotoru, Who See klapa nastavlja svoj put s novim singlom.&nbsp; U pitanju je numera “Pod prozor”, romantična komedija plasirana kroz još veću komediju od muzičkog videa.&nbsp;  <figure> <img src="https://publisher-publish.s3.eu-central-1.amazonaws.com/pb-etv/swp/8p72gy/media/20251008211048_9ca66677ac012b07cf2f607568591a081f3434904ef78584bd228b59f424767e.jpg" data-media-id="editor_0" data-image-id="20251008211048_9ca66677ac012b07cf2f607568591a081f3434904ef78584bd228b59f424767e" data-rendition-name="original" width="3840" height="2160" loading="lazy" alt="Who See"> </figure>  Ljubavni problemi, Eros, frustracije i peripetije ukazuju nam Who See koji smo do sada veoma rijetko gledali i slušali.&nbsp; Dok je Sergej Ćetković dežurni savjetodavac što se ljubavnih jada tiče, društvo u klapinom orkestru čine regionalne face urbanog miljea: Vojko V, Seksi, Ajs Nigrutin, Edo Maajka, Timbe, Vaso Bakočević, Wikluh Sky, Bigru, Nigor, Django Hi-Fi i Termo-Elektro ekipe te DJ Mono. Spot potpisuje Noyz dok muziku potpisuje Dedduh, ovo je drugi u nizu Who See singlova koji nas očekuju u narednom periodu. <div class="embed-block"><div><div style="left: 0; width: 100%; height: 0; position: relative; padding-bottom: 56.25%;"><iframe src="https://cdn.iframe.ly/api/iframe?url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DhbNOeIJXcrs&key=87ca3314a9fa775b5c3a7726100694b0" style="top: 0; left: 0; width: 100%; height: 100%; position: absolute; border: 0;" allowfullscreen scrolling="no" allow="accelerometer *; clipboard-write *; encrypted-media *; gyroscope *; picture-in-picture *; web-share *;"></iframe></div></div></div>

(VIDEO) Ljubavni problemi, Eros, frustracije: Who See objavio novi singl

Premijer Kosova Aljbin Kurti je saopštio je da su iz Turske dobili hiljade kamikaza dronova Skajdager (Skydagger), a srpski predsjednik Aleksandar Vučić na to je reagovao porukom da je „užasnut“ zbog naoružavanja Kosova i optužio Tursku da „ne želi stabilnost Zapadnog Balkana“ i da „ponovo sanja obnovu Otomanske imperije“.
Predsjednica Kosova Vjosa Osmani oštro je odgovorila, navodeći da „Vučić bestidno napada Tursku“, i to istog dana kada je, prema njenim riječima, „predsjednik SAD Donald Tramp pohvalio Tursku i predsjednika Redžepa Tajipa Erdoana za izuzetno vođstvo u promociji globalnog mira i bezbjednosti“.
Kurti je na Fejsbuku napisao da su dronovi stigli prije planiranog roka i da su desetine pripadnika Kosovskih bezbjednosnih snaga (KBS) već obučene za njihovu upotrebu.
On je podsjetio da je Kosovo u decembru prošle godine potpisalo ugovor s turskom kompanijom Bajkar (Baykar), proizvođačem dronova Skajdager.
- Ovi samoubilački dronovi, poznati i kao RTF (Ready to Fly) Skydagger FPV, borbeni su dronovi opremljeni eksplozivnim napravama, namijenjeni za pogađanje pokretnih i statičkih neprijateljskih ciljeva - napisao je Kurti.
Kurti je dodao da kupovinom ovih dronova Kosovo „nastavlja da jača i unapređuje udarnu moć vojske, sa ciljem izgradnje sposobne i moderne oružane sile zasnovane na savremenim tehnologijama i taktikama“.
Povodom dolaska turskih dronova na Kosovo, načelnik Generalštaba Vojske Srbije Milan Mojsilović održao je hitan telefonski razgovor s komandantom KFOR-a Ozkanom Ulutašom, izražavajući oštar protest zbog nastavka naoružavanja Kosova, saopštilo je Ministarstvo odbrane Srbije.
- Takvi potezi predstavljaju veoma loš signal i ugrožavaju ne samo bezbjednost na Kosovu i Metohiji, već i stabilnost cijelog regiona Zapadnog Balkana - navodi se u saopštenju.
Vučić je na društvenoj mreži Iks ponovio da je „užasnut ponašanjem Turske i brutalnim kršenjem Povelje Ujedinjenih nacija i Rezolucije Savjeta bezbjednosti UN 1244“, te da se time „nastavlja naoružavanje prištinskih vlasti“.

Vučić o dronovima poklonjenim Kosovu: Užasnut sam, Turska ponovo sanja obnovu Otomanske imperije

Sarajlije su večeras odale počast Halidu Bešliću, kralju narodne muzike koji je juče preminuo u 72. godini života. Stihovi Bešlićevih pjesama su odjekivali Skenderijom, a okupljeni nisu krili suze, prenosi Portal Klix.ba. Više hiljada ljudi okupilo se ispred Doma mladih. Emocije su bile jake i iskrene, svijeće, suze, pjesma i tišina ispreplitali su se u nezaboravnom oproštaju koji je Sarajevo priredilo čovjeku koji je decenijama ujedinjavao generacije. <div class="embed-block"><div><div style="left: 0; width: 100%; height: 0; position: relative; padding-bottom: 56.25%;"><iframe src="https://cdn.iframe.ly/api/iframe?url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DobAmuAzcfIY&amp;key=87ca3314a9fa775b5c3a7726100694b0" style="top: 0; left: 0; width: 100%; height: 100%; position: absolute; border: 0;" allowfullscreen scrolling="no" allow="accelerometer *; clipboard-write *; encrypted-media *; gyroscope *; picture-in-picture *; web-share *;"></iframe></div></div></div> Na platou su postavljeni fotografija i baner Halida Bešlića, ispred kojih su građani palili svijeće i tiho izgovarali riječi zahvalnosti. Prisutnima se obratila i novinarka Emela Burdžović, koja je pozvala na dostojanstven ispraćaj čovjeka koji je obilježio muzičku i kulturnu scenu Bosne i Hercegovine.  <figure><img src="https://publisher-publish.s3.eu-central-1.amazonaws.com/pb-etv/swp/8p72gy/media/20251008211020_e4fbf65e3812e3bbd7c95998320abf0094ec23e96335f32a32386c18c7351a84.webp" data-media-id="editor_1" data-image-id="20251008211020_e4fbf65e3812e3bbd7c95998320abf0094ec23e96335f32a32386c18c7351a84" data-rendition-name="original" width="1200" height="799" loading="lazy" alt="Sarajevo se oprašta od Halida Bešlića"><figcaption>Sarajevo se oprašta od Halida Bešlića(Photo: Klix.ba)</figcaption></figure>  Potom je uslijedila acapella izvedba refrena "Prvog poljupca" u izvedbi hora Allegro, tokom koje mnogi prisutni nisu mogli suspregnuti suze. Tokom večeri, s bine postavljene ispred Doma mladih, u čast Halidu zapjevali su bh. pjevači Denial Ahmetović i Šuki Planjanin, a nizali su se njegovi bezvremenski hitovi: "Romanija", "Miljacka", "Sarajevo grade moj", "Dvadesete", "Ljiljani", "Požuri", "Rajske ptice", "Malo je malo dana", "Robinja", "Ja bez tebe ne mogu da živim" i drugi. Događaju je prisustvovao je i Halidov sin Edin, koji nije mogao skriti suze. Ipak, za mnoge, pjesma večeras nije mogla nadjačati tugu – mnogi nisu ni pokušali zapjevati, već su samo nijemo posmatrali. Posebnu emociju izazvali su transparenti koje su građani donijeli, a jedan od njih, s porukom "Budi kao Halid", dirnuo je sve prisutne, podsjećajući na čovjeka koji je ostao skroman, dostojanstven i voljen do posljednjeg dana.  <figure><img src="https://publisher-publish.s3.eu-central-1.amazonaws.com/pb-etv/swp/8p72gy/media/20251008211020_b870204ef76538976c63850cde31e2d292cbec2dbd8fb53bdb1b111fdf4b688e.webp" data-media-id="editor_2" data-image-id="20251008211020_b870204ef76538976c63850cde31e2d292cbec2dbd8fb53bdb1b111fdf4b688e" data-rendition-name="original" width="1200" height="799" loading="lazy" alt="Sarajevo se oprašta od Halida Bešlića"><figcaption>Sarajevo se oprašta od Halida Bešlića(Photo: Klix.ba)</figcaption></figure>  Ispraćaju muzičkoj legendi u Sarajevu prisustvovali su pripadnici svih generacija. Oni mlađi su kazali kako su Halidove pjesme zavoljeli uz roditelje, dok su stariji govorili kako ih te pjesme podsjećaju na lijepe periode iz mladosti. Sarajevo se večeras poklonilo svom Halidu – onako kako samo Sarajevo zna. U tišini, sa suzama, pjesmom i velikim srcem.

(VIDEO) Sarajevo se oprašta od muzičke legende: Skenderija uglas pjeva Halidove pjesme

Državni sekretar u Ministarstvu finansija, kojim rukovodi Novica Vuković, biće PES-ov bot Tarik Turković, saznaje Portal ETV.
On bi na toj poziciji trebalo da naslijedi Bojanu Bošković, koja, prema informacijama Portala ETV, prelazi na funkciju državne sekretarke u Ministarstvu evropskih poslova, na čijem je čelu Maida Gorčević.
Tarik Turković je, kako se u narodu kaže, "bot tviteraš" Pokreta Evropa sad — poznat po tome što zdušno brani ekonomske politike Vlade Milojka Spajića. Na mreži Iks svakodnevno je prisutan i izuzetno aktivan u podršci svim politikama PES-a, ali i u kritikama na račun prethodne vlasti.
Kao prepoznatljiv bot PES-a, Turković svakodnevno u više navrata dijeli objave ministara i poslanika Pokreta, pokušavajući da njihove politike predstavi u najboljem svjetlu, dok istovremeno koristi priliku da za sve negativno optuži vlast prije avgusta 2020. godine.

PES-ov "bot" Tarik Turković biće državni sekretar u Ministarstvu finansija

Imamo duple aršine u postupanju Specijalnog državnog tužilaštva. U sky prepiskama pominju se specijalni tužilac Vukas Radonjić, pominju Dritana Abazovića, Demokrate bezbroj puta, a te ljude niko nikad nije pozvao da ih sasluša, kazala je u sinoćnjoj emisiji "Na kraju dana", Danica Nikolić, glavna i odgovorna urednica M portala.
Komentarišući poslednja hapšenja i etiketiranja jednog broja slobodnih i nezavisnih medija, a biznismenu Aleksandru Mijajloviću navodno uređivanje istih, Nikolić podsjeća kako se postupalo kada je objavljena prepiska u kojoj danas specijalni tužilac Vukas Radonjić dogovara ishod krivične prijave.&nbsp;
- Mi smo objavili jednu sky prepisku, u više navrata smo je objavljivali, koja se tiče portparola SDT-a Vukasa Radonjića i on je saslušavan tim povodom. Naravno nije demantovao te sky prepiske i saopštio je da je saslušavan. Ne znamo šta je sa tim predmetom. Vukas Radonjić u toj prepisci dogovara ishod krivične prijave, koja je podnijeta protiv jednog od pripadnika jednog klana. Ne samo što to dogovara, nego se iz sky prepiske vidi da je njegovu svadbu praktično platio jedan od najtraženijih ljudi u Crnoj Gori, a to je bivši policijski funkcioner Ljubo Milović. Vukas Radonjić je saslušan, pušten, radi svoj posao dan danas. Bavi se velikim, ozbiljnim predmetima. I sa tim se ništa dalje nije desilo - kazala je Nikolić.
A sa druge strane, ukazuje Nikolić, imamo ekspresno hapšenje tužiteljke Andrijane Nastić, koja je posle saslušanja puštena i oduzet joj je pasoš.&nbsp;
- Odavala tajne podatke. Pa čekajte, ovaj čovjek je dogovarao ishod presude. &nbsp;Oko Ljuba Milovića imamo takvu hajku koja traje pet godina, ne znamo gdje je, šta je.. Traže ga svi, Interpolova potjernica je za njim raspisana. I to je kao u redu. U redu je da taj tužilac i dalje radi svoj posao u SDT-u koje je rang više od VDT-a u kojem radi tužiteljka Nastić. Imamo duple aršine, to je sasvim jasno. Jasno je da je revanšizam na sceni - istakla je glavna i pdgpvprna urednica M portala.
Upravo zato što to imamo na scceni, ocjenjuje ona, jako je važno da imamo slobodne medije, kritičke medije, koji će se baviti ovim stvarima.
Podsjetila je i da u sky prepisci koju je objavio M porta, pripadnici kavačkog klana govore o tome kako imaju tužioca u Osnovnom državnom tužilaštvu koji će završiti presudu, i da se ispostavlja da je to tada bio Radonjić.
- U sky-ju pominju se specijalni tužilac Vukas Radonjić, treća lica ga pominju, pominju Dritana Abazovića, novinarku koja potpisuje ove "spektakularne" tekstove. Treća lica pominju i Demokrate u bezbroj slučajeva i vrlo često... Te ljude niko nikad nije pozvao da ih sasluša -naglasila je.
Da su u pitanju dupli aršini u postupanjima, jasno je, smatra Nikolić, i iz slučaja bivšeg glavnog specijalnog tužioca Milivoja Katnića i bivšeg visokog policijskog funkcionera Zorana Lazovića koja u sky prepiskama navodno pominju treća lica.
- Njih nema kao direktnih učesnika, nismo ih vidjeli, a vjerujem ni da nećemo. Oni su u Istražnom zatvoru godinu i po dana, ne služe kaznu nego su u istražnom. Pritvor se pretvorio u kaznu. Oni su u zatvoru, a ovi ljudi koje pominju treća lica niko ne saslušava. Dakle, za njih je dozvoljeno da ih treća lica pominju, a ove nije dozvoljeno. Isto je riječ o visokim državnim funkcionerima, novinarima itd. O čemu se ovdje radi. Kakvo mi to Specijalno državno tužilaštvo imamo - pita se Nikolić.
Govoreći o nejednakom odnosu prema medijima od strane institucija, Nikolić kao primjer navodi zahtjev koji je uputila Višem sudu da joj dozvoli da snimi intervju sa pritvorenikom, bivšim predsjednikom Opštine Budva Milom Božovićem. Ona je to uradila nakon što je Javni servis emitovao intervju sa optuženim Duškom Kneževićem.
- Kakav je to odnos prema medijima, Javnom servisu dozvolili da snimi intervju sa optuženim Duškom Kneževićem, a meni ne dozvoli da radim intervju sa Milom Božovićem koji sam tražila. Nisu htjeli da mi dozvole, jer bih pravila gužvu. Dakle kamere televizijske ne prave gužvu, ali ja jedna koja dolazim bez kamera jer pišem, pravim gužvu i pravim problem obezbjeđenju zatvora da održava red. Zamislite taj odnos. I to vam neko mrtav ozbiljan pošalje kao odgovor institucije, a tražili ste da vam se omogući isti tretman kao RTCG. Ništa manje ništa više - istakla je Nikolić.
Na kraju glavna i odgovorna urednica M portala konstatuje da upradamo u jedan haos.
- Oni proizvode toliko skandala da više ne možemo da ispratimo liniju jednog od njih - dodala je.
Ovo je impresivan popis ludila, kratko je prokomentarisao glavni i odgovorni urednik AnteneM, Darko Šuković, nakon navoda koje je iznijela Nikolić.
<div class="embed-block"><div><div style="left: 0; width: 100%; height: 0; position: relative; padding-bottom: 56.25%;"><iframe src="https://cdn.iframe.ly/api/iframe?url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3D6du9Kiz9pLE&key=87ca3314a9fa775b5c3a7726100694b0" style="top: 0; left: 0; width: 100%; height: 100%; position: absolute; border: 0;" allowfullscreen scrolling="no" allow="accelerometer *; clipboard-write *; encrypted-media *; gyroscope *; picture-in-picture *; web-share *;"></iframe></div></div></div>

Nikolić: U prepiskama se pominju Demokrate, Abazović, Radonjić koji završava presude i niko ih ne saslušava, Šuković: Ovo je impresivan popis ludila

Izjava poslanice Pokreta Evropa sad Jelene Nedović viralna je na internetu. Naime, na jučerašnjoj sjednici Ustavnog odbora potegla se rasprava oko nacionalnosti sudija pri njihovom izboru.
Pitala se Nedović treba li da pita postojeće sudije Ustavnog suda, da "pođe tamo i prebroji im krvna zrnca".
Nedovićku, koja je rođena 1989. godine, tačnije ima 36 godina, izgleda od adolescencije muči ovaj problem. Naime, ona je tako kazala da je ovo pitanje tišti od 16. godine.
"Da li su Crnogorci, da li su Srbi, da li se osjećaju kao Bošnjaci, da li se osjećaju kao budisti, da li su ateisti, pa ćemo mi ovdje danas da se dogovorimo kako ćemo mi da popunjavamo Ustavni sud. Ovo je pitanje koje mene tišti sigurno zadnjih 15, 20 godina. Jer sam ja sita toga...", rekla je ona.
Poslanik PES-a, Boris Pejović iznio je zapažanje da je Crna Gora heterogena i da se nerijetko dešava, kaže on, da brojni pripadnici koji su islamske vjeroispovijesti na primjer, osjećaju se kao Crnogorci, kao muslimani, kao bošnjaci, ima i albanaca.
"Ima i Albanaca islamske vjeroispovijesti, kao što je konkretno čovjek, pa je dva u jedan", dodala je Nedović.
<div class="embed-block"><div style="max-width: 550px;"><div style="left: 0; width: 100%; height: 0; position: relative; padding-bottom: 100%;"><iframe src="https://cdn.iframe.ly/api/iframe?app=1&url=https%3A%2F%2Fx.com%2Fnekboa%2Fstatus%2F1975652884328161412%3Fs%3D54&key=87ca3314a9fa775b5c3a7726100694b0" style="top: 0; left: 0; width: 100%; height: 100%; position: absolute; border: 0;" allowfullscreen></iframe></div></div></div>
 
 
Poslanik Bošnjačke stranke Admir Adrović im je odgovorio da ga nijesu ni pitali koga će podržati, pa otkrio da je u pitanju Nerma Dobardžić koja, kako je kazao, ima izuzetne reference.
Na kraju, sjednica je okončana izborom dvoje kandidata za sudiju Ustavnog suda i to Jovan Jovanović i Mirjana Radović.
<div class="embed-block"><div><div style="left: 0; width: 100%; height: 0; position: relative; padding-bottom: 49.6146%; padding-top: 120px;"><iframe src="https://cdn.iframe.ly/api/iframe?app=1&url=https%3A%2F%2Fetv.me%2Fpolitika%2Fodbor-izabrao-kandidate-jovan-jovanovic-i-mirjana-radovic-bice-predlozeni-za-sudije-ustavnog-suda&key=87ca3314a9fa775b5c3a7726100694b0" style="top: 0; left: 0; width: 100%; height: 100%; position: absolute; border: 0;" allowfullscreen></iframe></div></div></div>

VIDEO - Novi gaf Nedovićke: Čovjek je dva u jedan - Albanac islamske vjeroispovijesti

Bivši ministar odbrane i funkcioner Demokratske partije socijalista (DPS) &nbsp;Predrag Bošković pušten je da se brani sa slobode nakon saslušanja u Višem sudu.
Ovu odluku donio je sudija za istragu Goran Šćepanović.
Bošković ima obavezu da se povremeno javlja državnom organu.
<div class="embed-block"><div><div style="left: 0; width: 100%; height: 0; position: relative; padding-bottom: 56.25%;"><iframe src="https://cdn.iframe.ly/api/iframe?url=https%3A%2F%2Fyoutu.be%2FEie5EqL6YTQ&key=87ca3314a9fa775b5c3a7726100694b0" style="top: 0; left: 0; width: 100%; height: 100%; position: absolute; border: 0;" allowfullscreen scrolling="no" allow="accelerometer *; clipboard-write *; encrypted-media *; gyroscope *; picture-in-picture *; web-share *;"></iframe></div></div></div>
Advokat Mihailo Volkov kazao je novinarima ispred Višem suda da je Predrag Bošković na saslušanju obesmislio ono što mu je stavljeno na teret naredbom za sprovođenje istrage.
- Sudija za istragu mu je odredio mjeru povremenog javljanja državnom organu. Takvim načinom sudija za istragu i Viši sud su dali ocjenu na sve ono što je stavljeno bilo prijedlogom za određivanje pritvora - kazao je Volkov.
Naglasio je da je prethodnih dana u više navrata isticao na što se odnosi ovaj postupak.
- Ako vam samo kažem da su Predrag Bošković i Aleksandar Mijajlović razmjenjivali poruke oko zdravlja sada pokojnog mitropolita Amfilohija, oko onoga što je objavljeno u medijima, iznosili neke svoje stavove i da se sva inkriminacija svela na to da je Predrag Boškovic poruku koju je dobio od partijskih aktivista iz Berana proslijedio Aleksandru Mijajloviću - i ako je to sve zavrijedilo da Bošković bude lišen slobode i doveden kod sudije za istragu kao najveći kriminalac - uz sve ono što se dešava u Crnoj Gori ovih dana - onda je sve nejasno - &nbsp;rekao je Volkov.
Bošković je uhapšen juče ujutro na aerodromu u Podgorici, kada se vraćao sa puta. Bošković je saslušan u Specijalnom državnom tužilaštvu u svojstvu osumnjičenog za krivično djelo stvaranja kriminalne organizacije.
U cjelosti je negirao izvršenje djela i iznio kratku odbranu.

Tag: dfc